هیپوکسیمی
افت اکسیژن خون (هیپوکسیمی)، کاهش میزان اکسیژن خون به ویژه در شریانها است. هیپوکسیمی نشانهٔ مشکلی مرتبط با تنفس یا گردش خون است و ممکن است منجر به علائم مختلفی از جمله تنگی نفس شود.
افت اکسیژن خون (هیپوکسیمی) با اندازهگیری میزان اکسیژن در نمونهٔ خونِ گرفتهشده از شریان (گاز خون شریانی) تعیین میشود. این شرایط میتواند با اندازهگیری اشباع اکسیژن خون با استفاده از پالس اکسیمتر – دستگاه کوچکی که به انگشت فرد متصل میشود- نیز تخمین زده شود.
اکسیژنِ شریانی طبیعی تقریباً 75 تا 100 میلیمتر جیوه است. مقادیر کمتر از 60 میلیمتر جیوه، معمولاً نشاندهندهٔ نیاز به اکسیژن اضافی است. خوانش طبیعی پالس اکسیمتر معمولاً بین 95 تا 100 درصد است. مقادیر کمتر از 90 درصد پایین در نظر گرفته میشوند.
علل
فاکتورهای مختلفی برای تعذیهٔ مداوم سلولها و بافتهای بدن با اکسیژن مورد نیاز است:
- باید در هوای تنفسشده اکسیژن کافی وجود داشته باشد.
- ریهها باید قادر به استنشاق هوای حاوی اکسیژن و بازدم دی اکسید کربن باشند.
- جریان خون باید قادر به گردش خون در ریهها، جذب اکسیژن و حمل آن به تمام بدن باشد.
بروز مشکل در هر یک از این عوامل – مانند ارتفاع زیاد، آسم یا بیماری قلبی – ممکن است منجر به هیپوکسیمی، به ویژه در شرایط شدیدتر مانند ورزش یا بیماری شود. هنگامی که میزان اکسیژن خون پایینتر از سطح مشخصی قرار گیرد، ممکن است تنگی نفس، سردرد و سردرگمی یا بیقراری را در پی داشته باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
در صورت داشتن علائم زیر به اورژانس مراجعه کنید:
- تنگی نفس شدید که به طور ناگهانی عارض میشود و عملکرد شما تحت تأثیر قرار میدهد.
- تنگی نفس شدید همراه با سرفه، ضربان قلب سریع و احتباس مایعات در ارتفاعات زیاد (بالاتر از 8000 پا یا حدود 2400 متر). اینها علائم و نشانههایی از نشت مایعات از رگهای خونی به ریهها (ورم ریوی در ارتفاع زیاد) است که میتواند کشنده باشد.
در صورت داشتن علائم زیر در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید:
- تنگی نفس بعد از حرکات جزئی یا هنگام استراحت.
- تنگی نفسی که هنگام ورزش یا فعالیت جسمی بدتر میشود.
- بیداریهای ناگهانی همراه با تنگی نفس یا احساس خفگی. این وضعیت ممکن است علائم آپنه خواب باشد.
خودمراقبتی
برای مقابله با تنگی مزمن، سعی در انجام موارد زیر داشته باشید:
- سیگار نکشید. اگر به COPD یا بیماری ریوی دیگری مبتلا هستید، مهمترین کاری که میتوانید انجام دهید ترک سیگار است.
- از دود منفعل خودداری کنید. از حضور در مکانهایی که دیگران سیگار میکشند خودداری کنید. دود دست دوم میتواند باعث آسیب بیشتر ریهها شود.
- به طور منظم ورزش کنید. ممکن است با وجود مشکل در تنفس، انجام ورزش دشوار به نظر برسد، اما ورزش منظم میتواند قدرت و استقامت کلی شما را بهبود بخشد.