پای چماقی
پای چماقی (پای چنبری) مجموعه‌ای از ناهنجاری‌های مادرزادی را شامل می‌شود که در آن‌ها پای نوزاد از شکل یا موقعیت طبیعی خود خارج شده است. در پای چماقی، بافت‌های متصل‌کننده‌ٔ عضله به استخوان (تاندون‌ها) کوتاه‌تر از حالت طبیعی‌اند. پای چماقی یک نقص مادرزادی نسبتاً شایع است و نوزاد مبتلا به این ناهنجاری معمولاً مشکل دیگری علاوه بر آن ندارد.
وخامت پای چماقی می‌تواند کم یا زیاد باشد. حدود نیمی از نوزادان مبتلا به پای چماقی، در هر دو پای خود این مشکل را دارند. پای چماقی راه رفتن را دشوار می‌سازد، بنابراین پزشکان توصیه می‌کنند که این مشکل به‌فاصله‌ٔ کوتاهی پس از تولد برطرف شود.
پزشکان معمولاً قادراند پای چماقی را بدون عمل جراحی، به‌طور موفقیت‌آمیز درمان کنند؛ البته گاهی اوقات لازم است کودک را پس از چند وقت عمل کرد.
علائم
پای چماقی ممکن است چنین شکلی داشته باشد:
- روی پا معمولاً به سمت پایین و داخل منحرف شده است؛ درنتیجه قوس پا عمیق‌تر شده و پاشنه به سمت داخل رفته است.
- شدت انحراف پا ممکن است آن‌قدر زیاد باشد که پا واقعاً برعکس به نظر برسد.
- ممکن است پای چماقی از پای سالم اندکی کوتاه‌تر باشد.
- عضلات پشت ساقِ پایی که چماقی شده است، معمولاً تکامل پیدا نکرده‌اند.
پای چماقی دردی ایجاد نمی‌کند؛ صرفاً ظاهر آن ناخوشایند است.
زمان مراجعه به پزشک
به احتمال زیاد، پس از تولد فرزندتان پزشک پای چماقی او را تشخیص می‌دهد؛ او می‌تواند مناسب‌ترین شیوه‌ٔ درمانی را برایتان توضیح دهد یا اینکه شما را به یک فرد متخصص در زمینه‌ٔ مشکلات استخوان‌ها و عضلات ارجاع دهد.
علل
علت ایجاد پای چماقی مشخص نیست؛ احتمال داده می‌شود که این مشکل درنتیجه‌ٔ ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد شود.
ریسک‌فاکتورها
احتمال چماقی‌شدن پای پسران دو برابر دختران است.
عواملی که احتمال ایجاد پای چماقی را افزایش می‌دهند، عبارت‌اند از:
- سابقه‌ٔ فامیلی. اگر هر کدام از والدین یا فرزندان آن‌ها دچار پای چماقی بوده باشند، احتمال چماقی‌شدن پای فرزند بعدی بالا می‌رود.
- بیماری‌های مادرزادی. در بعضی موارد، پای چماقی با سایر ناهنجاری‌های اسکلتی مادرزادی، مانند بیرون‌زدگی نخاع (spina bifida) – بیماری‌ای که در آن نخاع و ستون مهره‌ها به‌طور مناسب بسته نمی‌شوند یا تکامل پیدا نمی‌کنند – مرتبط است.
- محیط. استعمال دخانیات در دوران بارداری، احتمال چماقی‌شدن پای فرزند را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.
- کافی نبودن مایع آمنیوتیک در دوران بارداری. کم بودن مایع آمنیوتیک (مایعی در رحم که جنین را احاطه می‌کند)، ممکن است سبب افزایش احتمال چماقی‌شدن پای فرزند شود.
عوارض ثانویه
پای چماقی معمولاً تا زمانی‌که کودک سر پا ایستادن و راه رفتن را آغاز نکند، مشکلی ایجاد نمی‌کند. به‌احتمال زیاد، با معالجه‌ٔ این مشکل، کودک می‌تواند نسبتاً طبیعی راه برود؛ او ممکن است در موارد زیر اندکی دچار مشکل شود:
- حرکت. انعطاف‌پذیری پایی (foot) که چماقی بود، ممکن است اندکی کمتر باشد.
- طول پا. طول پایی (leg) که چماقی بود، ممکن است اندکی کوتاه‌تر باشد؛ البته این موضوع به‌طور کلی مشکل خاصی برای حرکت ایجاد نمی‌کند.
- سایز کفش. پایی (foot) که چماقی بود ممکن است تا 1.5 شماره کوچک‌تر از پای دیگر باشد.
- اندازه‌ٔ پشت ساق. اندازه‌ٔ عضلات پشت ساق پایی که چماقی بود، ممکن است برای همیشه کوچک‌تر از عضلات نظیرش سمت مقابل باشد.
البته اگر پای چماقی معالجه نشود، مشکلات جدی‌تری به وجود می‌آورد؛ برای نمونه:
- آرتریت. ممکن است فرزندتان دچار آرتریت شود.
- تصویر بدنی نامطلوب. ظاهر غیرطبیعی پای فرزندتان ممکن است باعث شود که او در دوران نوجوانی احساس بدی درمورد بدن خودش داشته باشد.
- ناتوانی در راه رفتن به‌صورت عادی. انحراف قوزک پا ممکن است سبب شود که فرزندتان نتواند کاملاً روی کف پایش راه برود؛ درنتیجه او مجبور است که روی قسمت نرم کف پا (در عقب انگشتان)، روی سطح خارجی پا یا حتی در موارد شدید، روی سطح فوقانی پا حرکت کند.
- مشکلات ناشی از تغییر نحوه‌ٔ راه رفتن. تغییر اجباری در نحوه‌ٔ راه رفتن ممکن است مانع رشد طبیعی عضلات پشت ساق شود، ضایعاتی درشت یا پینه‌هایی روی پا ایجاد کند و سبب شود که طرز راه رفتن فرد عجیب‌وغریب به‌نظر برسد.
پیشگیری
از آنجا که پزشکان علت ایجاد پای چماقی را نمی‌دانند، نمی‌توان صد در صد از وقوع آن پیشگیری کرد. البته اگر باردار هستید، می‌توانید با رعایت نکات زیر احتمال ابتلای فرزندتان را به نقایص مادرزادی کاهش دهید:
- از استعمال دخانیات بپرهیزید و خود را در معرض دود آن‌ها قرار ندهید.
- از مصرف الکل خودداری کنید.
- از مصرف دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.
تشخیص
در اغلب موارد، پزشک به‌فاصله‌ٔ کوتاهی پس از به‌دنیا آمدن نوزاد، با نگاه کردن به شکل پای او و موقعیت آن، چماقی‌بودن را تشخیص می‌دهد. گاهی اوقات پزشک به‌منظور تعیین وخامت وضعیت درخواست رادیوگرافی می‌دهد؛ البته معمولاً به چنین کاری نیاز نیست.
می‌توان بسیاری از موارد پای چماقی را قبل از تولد نوزاد، به‌کمک سونوگرافی در هفته‌ٔ بیستم بارداری، به‌وضوح مشاهده کرد. اگرچه در دوران بارداری نمی‌توان کاری برای معالجه‌ٔ پای چماقی انجام داد اما آگاه شدن از وجود چنین مشکلی در فرزندتان شما را ترغیب می‌کند که اطلاعات بیشتری در مورد آن کسب کنید و با افراد متخصص – مانند جراح ارتوپد کودکان یا مشاور ژنتیک – صحبت کنید.
درمان
از آنجا که استخوان‌ها، مفاصل و تاندون‌های نوزاد تازه‌متولدشده بسیار انعطاف‌پذیراند، معالجه‌ٔ پای چماقی معمولاً از هفته‌ٔ اول یا دوم پس از تولد شروع می‌شود. هدف از درمان این است که قبل از اینکه کودک بخواهد راه رفتن را آغاز کند، وضعیت ظاهری و عملکرد پای او بهتر شود و از بروز معلولیت‌های بلندمدت جلوگیری شود.
روش‌های درمانی عبارتند از:
- کشیدن و گچ گرفتن (روش پونسِتی)
- عمل جراحی
کشیدن و گچ گرفتن (روش پونسِتی)
برای معالجه‌ٔ پای چماقی معمولاً از روش پونسِتی استفاده می‌کنند؛ در این روش:
- پای نوزاد به موقعیت صحیح جابه‌جا می‌شود؛ سپس آن را گچ می‌گیرند تا در همان موقعیت باقی بماند.
- برای چند ماه، هر هفته مجدداً پای نوزاد به موقعیت صحیح جابه‌جا می‌گردد و گچ گرفته می‌شود.
- در اواخر دوره‌ٔ درمان، یک عمل جراحی کوچک انجام می‌شود تا طول تاندون آشیل افزایش یابد.
پس از اینکه پای فرزندتان ظاهری طبیعی به خود گرفت، لازم است با انجام اقدامات زیر، این ظاهر طبیعی را حفظ کنید:
- تمرینات کششی را بر روی پای فرزندتان انجام دهید.
- کفش‌ها و برِیس‌های مناسبی را به فرزندتان بپوشانید.
- مطمئن شوید که فرزندتان به‌مدت سه‌ماه، 24 ساعته این کفش‌ها و برِیس‌ها را به پا داشته باشد. و پس از آن هم به‌مدت سه سال، شب‌ها و در هنگام چرت زدن از آن‌ها استفاده نماید.
برای اینکه از روش پونسِتی جواب بگیرید، باید طبق دستور پزشک از برِیس‌ها استفاده کنید تا پاها به حالت اولیه‌ٔ خود بازنگردند. علت اصلی اینکه گاهی روش پونسِتی مؤثر واقع نمی‌شود، این است که آن‌گونه که پزشک گفته، از برِیس‌ها استفاده نکرده‌اید.
عمل جراحی
اگر پای چماقی فرزندتان وخامت زیادی داشته باشد یا به روش‌های درمانی غیرجراحی پاسخ ندهد، ممکن است لازم باشد که از روش‌های تهاجمی‌تر (عمل جراحی) استفاده نمود. جراح ارتوپد می‌تواند طول تاندون‌ها و رباط‌ها را افزایش دهد یا موقعیت آن‌ها را تغییر دهد تا اینکه پا در وضعیت بهتری قرار بگیرد. پس از جراحی، پای فرزندتان تا دو ماه در گچ باقی می‌ماند. بعد از آن هم لازم است برای حدود یک سال از برِیس استفاده کند تا از بازگشت پا به حالت چماقی جلوگیری شود.
حتی پس از انجام اقدامات درمانی، ممکن است پای چماقی به‌طور کامل معالجه نشود؛ البته در بیشتر موارد نوزادنی که زودهنگام درمان می‌شوند، در نهایت قادر خواهند بود که کفش‌های عادی بپوشند و زندگی فعالی داشته باشند.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
