نوروبلاستوما
نوروبلاستوما نوعی سرطان است که از سلول‌های عصبی نابالغ موجود در نقاط مختلف بدن ایجاد می‌شود.
نوروبلاستوما معمولاً در داخل و اطراف غدد آدرنال (فوق‌کلیه) که منشأ یکسانی با سلول‌های عصبی دارند و بر روی کلیه‌ها واقع شده‌اند، به وجود می‌آید. البته این سرطان می‌تواند در سایر بخش‌های شکم و در سینه، گردن و نزدیک نخاع (که دسته‌هایی از سلول‌های عصبی وجود دارند) هم ایجاد شود.
نوروبلاستوما معمولاً کودکان 5 سال و پایین‌تر را درگیر می‌کند، البته در موارد نادر ممکن است در سایر کودکان هم دیده شود.
بعضی از انواع نوروبلاستوما خودبه‌خود برطرف می‌شوند؛ برطرف شدن انواع دیگر آن هم ممکن است مستلزم درمان‌های متعدد باشد. درمان نوروبلاستومای فرزند شما به عوامل مختلفی بستگی خواهد داشت.
علائم
نشانه‌ها و علائم نوروبلاستوما بسته به محل ایجاد آن متفاوت است.
نوروبلاستومای شکمی (شایع‌ترین نوع نوروبلاستوما) ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- درد شکمی
- وجود توده‌ای در زیر پوست که لمس آن دردی ندارد
- تغییراتی در عادات روده‌ای؛ مثل: اسهال یا یبوست
نوروبلاستومای سینه‌ای ممکن است علائم زیر را داشته باشد:
- خس‌خس سینه
- درد در قفسه‌ٔ سینه
- تغییراتی در چشم‌ها؛ مثل: افتادگی پلک یا نابرابر بودن اندازه‌ٔ مردمک‌ها
سایر نشانه‌ها و علائمی که ممکن است با نوروبلاستوما مرتبط باشند، عبارت‌اند از:
- وجود توده‌های بافتی در زیر پوست
- بیرون‌زدگی کره‌ٔ چشم از حدقه (پروپتوز)
- وجود دایره‌هایی تیره‌رنگ (شبیه کبودی) در اطراف چشم
- درد در ناحیه‌ٔ پشت
- تب
- کاهش وزن بدون توضیح
- درد استخوانی
زمان مراجعه به پزشک
اگر در فرزند خود هرگونه علامت نگران‌کننده‌ای مشاهده کردید، او را به پزشک نشان دهید. هرگونه تغییری که در رفتار و عادات فرزندتان دیده‌اید به پزشک بگویید.
علل
به‌طور کلی شروع سرطان با یک جهش ژنتیکی است که موجب می‌شود سلول‌های نرمال و سالم به سیگنال‌های توقف پاسخگو نباشند و به رشد خود ادامه دهند. رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی خارج از کنترل است. سلول‌های حاصل از این رشد و تقسیم، توده‌ای به نام تومور را ایجاد می‌کنند.
نوروبلاستوما در نوروبلاست‌ها – سلول‌های عصبی نابالغی که جنین در بخشی از فرآیند تکامل خود ایجاد می‌کند – آغاز می‌شود.
با تکامل جنین، نوروبلاست‌ها هم بالغ شده و سرانجام به سلول‌های عصبی و رشته‌های تشکیلدهندهٔ غدد آدرنال (فوق کلیه) تبدیل می‌شوند. در بدو تولید بیشتر نوروبلاست‌ها بالغ شده‌اند و بخش کوچکی از آن‌ها هنوز نابالغ مانده‌اند که در اغلب موارد یا بالغ می‌شوند یا ناپدید می‌گردند؛ در غیر این‌صورت توموری به نام بلاستوما را تشکیل می‌دهند.
آنچه موجب جهش اولیه‌ای که منجر به نوروبلاستوما می‌شود، مشخص نیست.
ریسک‌فاکتورها
احتمال ابتلا به نوروبلاستوما در کودکانی که سابقه‌ٔ خانوادگی این بیماری را دارند، ممکن است بیشتر باشد؛ البته مبتلایان به نوروبلاستومای مرتبط با سابقه‌ٔ خانوادگی، بخش کوچکی از کل مبتلایان به این بیماری را تشکیل می‌دهند. در بیشتر موارد، علت نوروبلاستوما نامشخص است.
عوارض ثانویه
عوارض ثانویه‌ٔ نوروبلاستوما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- گسترش سرطان (متاستاز). نوروبلاستوما ممکن است به سایر بخش‌های بدن، مانند: گره‌های لنفاوی، مغز استخوان، کبد، پوست و استخوان‌ها گسترش یابد.
- فشردگی نخاع. رشد تومورها ممکن است به نخاع فشار وارد کند و موجب فشردگی آن شود. این فشردگی می‌تواند منجر به درد و فلجی شود.
- نشانه‌ها و علائم ناشی از ترشحات تومور. سلول‌های نوروبلاستوما ممکن است مواد شیمایی‌ای ترشح کنند که به بافت‌های طبیعی آسیب می‌زنند و موجب ایجاد علائمی تحت عنوان سندرم‌های پارانئوپلاستیک می‌شود. یکی از این سندرم‌ها که به‌ندرت در افراد مبتلا به نوروبلاستوما رخ می‌دهد، موجب حرکت سریع چشم‌ها و ایجاد دشواری در برقراری هماهنگی بین حرکات می‌شود. یکی از دیگر سندرم‌های نادر موجب ورم شکم و اسهال می‌شود.
تشخیص
تست‌ها و فرآیندهایی که در تشخیص نوروبلاستوما به‌کار می‌روند عبارت‌اند از:
- معاینه‌ٔ فیزیکی. پزشک برای یافتن نشانه‌ها و علائم مختلف فرزندتان را معاینه می‌کند. او همچنین در مورد عادات و رفتارهای فرزندتان سؤالاتی از شما می‌پرسد.
- آزمایش ادرار و خون. با این آزمایش‌ها می‌توان علت علائمی را که فرزندتان تجربه می‌کند پیدا کرد. از آزمایش ادرار می‌توان برای بررسی وجود سطوح بالای مواد شیمیایی ناشی از کاتکول‌آمین‌های تولیدشده توسط سلول‌های نوروبلاستوما استفاده کرد.
- عکس‌برداری. در عکس‌برداری ممکن است توده‌ای را مشاهده کرد که احتمال دارد تومور باشد. روش‌های عکس‌برداری شامل: امواج فراصوت (سونوگرافی)، توموگرافی رایانه‌ای (CT اسکن)، متایدوبنزیل‌گوانیدین اسکن (MIBG scan)، تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI) و … است.
- برداشتن یک نمونه‌ٔ بافتی برای بررسی. در صورت وجود توده در بدن فرزندتان، ممکن است پزشک نمونه‌ای از آن را برای بررسی‌های آزمایشگاهی بردارد (بیوپسی). تست‌های اختصاصی انجام‌شده بر نمونه‌ٔ بافتی می‌تواند نشان دهد که کدام نوع سلول‌ها در تومور درگیرند و ویژگی‌های ژنتیکی مخصوص سلول‌های سرطانی چیست. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند که روش درمانی مناسبی را برای فرزندتان اتخاذ کند.
- برداشتن نمونه‌ای از مغز استخوان برای بررسی. برای بررسی گسترش نوروبلاستوما به مغز استخوان (ماده‌ٔ اسفنجی داخل استخوان‌های بزرگ بدن که سلول‌های خونی در آنجا ساخته می‌شوند)، فرزندتان ممکن است تحت بیوپسی یا آسپیراسیون مغز استخوان قرار گیرد. به منظور برداشتن نمونه‌ای از مغز استخوان برای بررسی، سوزنی را وارد استخوان لگن یا کمر او می‌کنند.
مرحله(استیج)بندی
پس از تشخیص نوروبلاستوما پزشک ممکن است به منظور تعیین وسعت سرطان و بررسی گسترش آن به اندام‌های دور (مرحله‌بندی)، تست‌های بیشتری برای فرزندتان تجویز کند. تعیین مرحلهٔ (استیج) سرطان به پزشک در انتخاب درمان مناسب کمک می‌کند.
درمان
پزشک بر اساس عوامل متعددی که بر پیش‌آگهی فرزندتان تأثیر می‌گذارند، برنامه‌ای درمانی را تجویز می‌کند. این عوامل شامل: سن فرزندتان، مرحلهٔ (استیج) سرطان، نوع سلول‌های درگیر در سرطان و ناهنجاری‌های ژنی و کروموزومی است.
پزشک با استفاده از این اطلاعات، سرطان فرزند شما را در یکی از سه دسته‌ٔ کم‌خطر، با خطر متوسط و پرخطر قرار می‌دهد. روش درمان نوروبلاستومای فرزندتان به این بستگی دارد که سرطان در کدام دسته قرار می‌گیرد.
عمل جراحی
جراح با استفاده از اسکالپل و سایر ابزارها سلول‌های سرطانی را خارج می‌کند. در کودکانی که نوروبلاستومای کم‌خطر دارند، عمل جراحی ممکن است تنها درمان مورد نیاز باشد.
محل و اندازه‌ٔ تومور است که تعیین می‌کند آیا می‌توان آن را به‌طور کامل خارج کرد یا خیر. ریسک خارج کردن تومورهایی که در مجاورت اندام‌های حیاتی (مثل: ریه‌ها یا نخاع) قرار دارند، بسیار بالاست.
در نوروبلاستومای با خطر متوسط و پرخطر، جراحان سعی می‌کنند هر اندازه از تومور را که می‌توانند، خارج کنند. برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده هم از سایر روش‌های درمانی، مثل: شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی، استفاده می‌شود.
شیمی‌درمانی
در شیمی‌درمانی از مواد شیمیایی برای نابود کردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. شیمی‌درمانی سلول‌هایی را که به سرعت رشد می‌کنند (مانند: سلول‌های سرطانی)، مورد هدف قرار می‌دهد. متأسفانه این روش به سلول‌های سالمی که رشد سریع دارند (مثل: سلول‌های فولیکول مو و دستگاه گوارش) هم آسیب می‌زند و می‌تواند عوارض جانبی به دنبال داشته باشد.
کودکان مبتلا به نوروبلاستومای با خطر متوسط اغلب قبل از عمل جراحی ترکیبی از داروهای شیمی‌درمانی دریافت می‌کنند تا احتمال خارج کردن کل تومور افزایش یابد.
کودکان مبتلا به نوروبلاستومای پرخطر معمولاً قبل از عمل جراحی و قبل از پیوند مغز استخوان، دوزهای بالایی از داروهای شیمی‌درمانی دریافت می‌کنند تا اندازه‌ٔ تومورشان کاهش یابد و سلول‌های سرطانی‌ای که به بخش‌های دیگر بدن گسترش یافته‌اند، نابود شوند.
پرتودرمانی
در پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی از پرتوهای پرانرژی، مثل: اشعه‌ٔ ایکس، استفاده می‌شود.
اگر عمل جراحی یا شیمی‌درمانی در کودکان مبتلا به نوروبلاستومای کم‌خطر یا با خطر متوسط مؤثر واقع نشود، از پرتودرمانی استفاده می‌کنند. کودکان مبتلا به نوروبلاستومای پرخطر هم ممکن است پس از شیمی‌درمانی و جراحی، تحت پرتودرمانی قرار بگیرند تا از بازگشت سرطان آن‌ها جلوگیری شود.
پرتودرمانی عمدتاً بر ناحیه‌ای از بدن تأثیر می‌گذارد که به سوی آن نشانه رفته است، البته طی آن بعضی از سلول‌های سالم هم ممکن است بر اثر تشعشعات آسیب ببینند. عوارض جانبی این روش به مقدار تشعشعات مورد استفاده و محل برخورد آن‌ها بستگی دارد.
پیوند مغز استخوان
کودکان مبتلا به نوروبلاستومای پرخطر ممکن است پیوندی از سلول‌های بنیادی مغز استخوان خود را دریافت کنند (پیوند اتولوگ مغز استخوان).
قبل از پیوند مغز استخوان (که به آن پیوند سلول‌های بنیادی هم گفته می‌شود) کودک تحت فرآیندی قرار می‌گیرد که سلول‌های بنیادی را از خونش فیلتره و جمع‌آوری می‌کند. این سلول‌های بنیادی برای استفاده‌های بعدی ذخیره می‌شوند. سپس دوزهای بالای داروهای شیمی‌درمانی به او داده می‌شود تا سلول‌های سرطانی باقیمانده نابود شوند. بعد سلول‌های بنیادی به بدن فرزندتان تزریق می‌شوند تا سلول‌های خونی جدید و سالم را ایجاد نمایند.
ایمونوتراپی
داروهای مورد استفاده در ایمونوتراپی به سیستم ایمنی بدن سیگنال‌هایی می‌دهند تا بهتر با سلول‌های سرطانی مبارزه کنند. کودکان مبتلا به نوروبلاستومای پرخطر ممکن است داروهایی دریافت کنند که سیستم ایمنی بدن آن‌ها را برای از بین بردن سلول‌های نوروبلاستوما تحریک می‌کند.
روش‌های درمانی جدیدتر
پزشکان در حال مطالعه بر نوع جدیدی از پرتودرمانی هستند که ممکن است به کنترل نوروبلاستومای پرخطر کمک کند. در این روش درمانی از فرم رادیواکتیو ماده‌ای شیمیایی به نام متایدوبنزیل‌گوانیدین (MIBG) استفاده می‌شود. با تزریق MIBG به جریان خون، این ماده به سوی سلول‌های نوروبلاستوما می‌رود و تشعشعاتی از خود آزاد می‌سازد.
گاهی اوقات MIBGتراپی را با شیمی‌درمانی یا پیوند مغز استخوان ترکیب می‌کنند. پس از تزریق MIBG به فرزندتان، او باید تا زمان دفع مواد رادیواکتیو از طریق ادرار، در بیمارستان بماند. MIBGتراپی معمولاً چند روز زمان می‌برد.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
