عفونت دستگاه ادراری (UTI) عفونت در هر بخشی از دستگاه اداری شماست – کلیه ها، میزنای ها، مثانه و میزراه. بیشتر عفونتهای ادراری، بخش پایینی دستگاه ادراری یعنی مثانه و میزراه را درگیر میکند.
احتمال ابتلای زنان به عفونتهای دستگاه ادراری بیشتر از مردان است. عفونت محدود به مثانه میتواند دردناک و آزاردهنده باشد. اگر عفونت به کلیههای شما گسترش یابد میتواند عواقب جدی داشته باشد.
پزشکان معمولا با تجویز آنتی بیوتیک عفونت UTI را درمان میکنند. اما با انجام برخی اقدامات میتوانید شانس خود برای ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.
علایم
عفونتهای دستگاه ادراری همیشه با علامت همراه نیست، ولی در موارد زیر میتواند با علامت همراه باشد:
- ادرار اضطراری
- احساس سوزش در هنگام ادرار
- تخلیه ادرار مکرر با مقادیر اندک
- تیره شدن رنگ ادرار
- رنگ، قرمز، صورتی یا کولای ادرار که نشان دهنده وجود خون در ادرار است.
- ادرار بودار
- درد لگن در زنان- بویژه در مرکز لگن و نواحی اطراف استخوان شرمگاهی
در افراد مسن ممکن است UTI نادیده گرفته شده یا با عوارض دیگر اشتباه گرفته شود.
انواع عفونتهای دستگاه ادراری
بسته به اینکه کدام بخش از دستگاه ادراری شما دچار عفونت شده باشد، هر کدام از انواع عفونتهای ادراری میتوانند علایم اختصاصیتری ایجاد کنند.
| علایم و نشانه ها | بخشی از دستگاه ادراری که دچار عفونت شده است |
| درد قسمت بالایی و جنبی کمر
تب بالا لرز حالت تهوع استفراغ |
کلیهها (پیلونفریت حاد) |
| فشار روی لگن
ناراحتی در قسمت پایین شکم ادرار مکرر و دردناک وجود خون در ادرار |
مثانه (سیستیت) |
| سوزش در هنگام ادرار
تخلیه |
میزراه (اورتریت) |
زمان مراجعه به پزشک
اگر علایم عفونت UTI را دارید به یک پزشک مراجعه کنید.
علل
عفونتهای دستگاه ادراری زمانی اتفاق میافتد که باکتریها از طریق میزراه وارد مجاری ادراری شده و در مثانه شروع به تکثیر مینمایند. اگرچه دستگاه ادراری طوری طراحی شده است که چنین مهاجمهای میکروسکوپی را مهار کند اما این روش دفاعی گاهی شکست میخورد. زمانیکه این اتفاق بیافتد، باکتریها ممکن است در مجاری ادراری به یک عفونت کامل تبدیل شوند.
متداولترین عفونتهای ادراری در زنان اتفاق میافتد و مثانه و میزراه را درگیر مینماید.
- عفونت مثانه (سیستیت). این نوع از عفونتهای UTI معمولا بوسیله اشریشیا کلی (coli) اتفاق میافتد که باکتری شایعی در دستگاه گوارشی است. با این وجود گاهی اوقات باکتریهای دیگری در این کار دخیل هستند.
تماس جنسی میتواند به سیستیت منجر شود، البته برای ابتلا به آن لزوما نباید از نظر جنسی فعال باشید. همه زنان به دلیل نوع آناتومی بدنشان در معرض خطر این عفونت قرار دارند- بویژه به خاطر فاصله کم بین میزراه تا مقعد و باز شدن مستقیم میزراه به مثانه.
- عفونت میزراه (اورتریت). این نوع UTI میتواند زمانی اتفاق بیافتد که باکتری مخصوص دستگاه گوارش از مقعد به میزراه برسد. همچنین، به دلیل اینکه میزراه زنان در نزدیکی واژن قرار دارد، عفونتهای منتقله از طریق رابطه جنسی مانند هرپس، گونورهآ، کلامیدیا و مایکوپلاسما نیز میتوانند باعث ایجاد اورتریت شوند.
فاکتورهای خطر
عفونتهای ادراری در زنان شایعتر هستند و بسیاری از آنها در طول زندگیشان به بیش از یک نوع عفونت ادراری مبتلا میشوند. فاکتورهای خطر مخصوص زنان عبارتند از :
- آناتومی زنان: میزراه زنان کوتاهتر از مردان است که باعث کوتاهتر شدن مسیر حرکت باکتری برای رسیدن به مثانه میشود.
- فعالیت جنسی: زنانی که از نظر جنسی فعال هستند نسبت به زنان غیرفعال از نظر جنسی در معرض ابتلای بیشتر قرار دارند. داشتن شریک جنسی جدید نیز خطر را افزایش میدهد.
- انواع خاص وسایل پیشگیری از بارداری: زنانی که از دیافراگم برای کنترل بارداری استفاده میکنند و همینطور زنانی که از ژل اسپرمیسیدال ( اسپرم کش) مصرف میکنند ممکن است در معرض خطر باشند.
- یائسگی: بعد از یائسگی، کاهش در چرخه استروژن باعث تغییرات در مجرای ادراری میشود که میتواند شما را به عفونت آسیبپذیرتر کند.
فاکتورهای خطر دیگر برای UTI عبارتند از:
- ناهنجاریهای مجرای ادراری: نوزادانی که با ناهنجاری در مجرای ادراری متولد میشوندکه اجازه تخلیه طبیعی ادرار از بدن را نمیدهد یا باعث برگشتن ادرار از میزراه میشود خطر UTI را افزایش میدهد.
- مسدود شدن مجرای ادراری: سنگهای کلیوی یا بزرگ شدن پروستات میتواند ادرار را در مثانه به دام بیاندازد و خطر UTI را بالا ببرد.
- سرکوب سیستم ایمنی: دیابت یا سایر بیماریهایی که سیستم ایمنی را تضعیف میکنند (سیستم دفاعی بدن در برابر میکروبها) میتوانند خطر UTI را بالا ببرند.
- استفاده از کاتتر: افرادی که خودشان نمیتوانند ادرار کنند و برای این کار از یک لوله (کاتتر) استفاده میکنند در معرض خطر بیشتر UTI قرار دارند. این موارد شامل افراد بستری شده، افراد مبتلا به ناراحتیهای عصبی که در کنترل ادرارشان دچار مشکل هستند و افراد مبتلا به فلج است.
- عمل جراحی در مجرای ادراری: جراحی در دستگاه ادراری یا آزمایش مجرای ادراری که تجهیزات پزشکی را به مجرای ادراری وارد می کند، میتواند خطر ابتلا به عفونت ادراری را افزایش دهد.
عوارض
در صورت درمان صحیح و کامل، عفونتهای قسمت پایین دستگاه ادراری به ندرت با عوارض همراه است. اما اگر عفونت به حال خود رها شود، میتواند عواقب بسیار جدیی داشته باشد.
عوارض UTI میتواند شامل موارد زیر باشد:
- عفونتهای راجعه، خصوصا در زنانی که در یک بازه زمانی 6 ماهه یا یکساله ، بیش از دو عفونت ادراری را تجربه میکنند.
- آسیب کلیوی دائمی ناشی از عفونت کلیوی مزمن یا حاد (پیلونفریت) به دلیل یک UTI درمان نشده.
- افزایش خطر سقط جنین در زنان باردار.
- تنگ شدن میزراه در مردان به دلیل اورتریت (التهاب مجرای پیش آبراهی)
- سپسیس، یک عارضه تهدید کننده حیات، مخصوصا اگر عفونت راهش را به سمت کلیه شما پیدا کند.
پیشگیری
شما میتوانید با برداشتن این گامها خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری را کاهش دهید:
- نوشیدن زیاد مایعات بویژه آب: این کار باعث رقیقتر شدن ادرار و افزایش حجم آن میشود که باعث میشود که باکتریها پیش از ایجاد عفونت از مجرای ادراری شما شسته شوند.
- پاکردن پس از ادرار از جلو به عقب: انجام دادن این کار بعد از ادرار یا مدفوع از گسترش باکتریهای ناحیه مقعد به واژن و میزراه جلوگیری میکند.
- قبل از آمیزش جنسی مثانهتان را خالی کنید: همچنین برای شسته شدن باکتریها یک لیوان آب بخورید.
- از محصولات زنانه سوزآور خود داری کنید: استفاده از اسپریهای از بین برنده بوی بد یا سایر محصولات بهداشتی زنانه مانند دوشها و پودرها، در ناحیه تناسلی و میزراه.
- روش پیشگیری از بارداری را بهبود دهید: دیافراگمها یا کاندومهای بدون مایع لوبریکانت یا آغشته با اسپرم کش همگی میتوانند در رشد باکتری نقش داشته باشند.
تشخیص
تستها و روشهای تشخیص عفونت دستگاه ادراری عبارتند از:
- آنالیز نمونه ادرار: پزشک شما ممکن است یک آزمایش ادرار برای بررسی گلبولهای سفید، گلبولهای قرمز و یا باکتریها درخواست کند. برای پرهیز از آلودگی احتمالی نمونهها، حتی المقدور قبل از نمونه برداری ناحیه تناسی خود را با دستمال استریل و باکتری کش تمیز کند و نمونه را از میان جریان ادرار در ظرف بریزید.
- کشت ادرار در آزمایشگاه: آنالیز آزمایشگاهی ادرار اغلب با کشت ادرار همراه است. این تست به پزشک میگوید که چه نوع باکتریی عامل عفونت است و درمان مناسب آن چیست.
- عکسبرداری از مجرای ادراری: اگر به صورت مکرر به عفونت مبتلا میشوید پزشک شما ممکن است عامل آن را نوعی ناهنجاری ساختاری در مجرای ادراری شما تشخیص دهد. برای این کار به شما توصیه برای انجام سونوگرافی، رادیوگرافی یا سی تی اسکن می شود. پزشک شما ممکن است درخواست کند تا عکسبرداری همراه با ماده حاجب انجام شود تا ساختارهای مجرای ادراری شما مشخصتر شوند.
- استفاده از یک اسکوپ برای دیدن درون مثانه: اگر به UTI راجعه مبتلا هستید، پزشک شما ممکن یک سیستوسکوپی (با استفاده از یک لوله بزرگ مجهز به لنز) برای دیدن درون میزراه یا مثانه انجام دهد. سیستوسکوپ وارد میزراه شده و از طریق آن به مثانه میرود.
درمان
آنتیبیوتیکها اغلب در خط اول درمان عفونتهای ادراری قرار دارند. نوع درمان تجویزی به وضعیت سلامتی شما و نوع باکتری یافت شده در ادرار شما بستگی دارد.
عفونت ساده
برای تجویز آنتی بیوتیک مناسب به پزشک خود مراجعه کنید. اغلب علایم عفونت چند روز پس درمان از بین میرود. اما ممکن است لازم باشد که مصرف آنتی بیوتیک را برای یک هفته یا بیشتر ادامه دهید. دوره درمان را مطابق تجویز پزشک کامل کنید.
برای UTI سادهای که ممکن است در عین سلامت برای شما اتفاق بیافتد، پزشک ممکن است یک دوره درمان کوتاه مانند مصرف یک قرص به مدت 1 تا 3 روز را برای شما تجویز کند. اما اینکه آیا این دوره درمان کوتاه بتواند بیماری شما را درمان کند یا نه بستگی به علایم خاص و سابقه پزشک شما دارد.
پزشک همچین برای کاهش درد مثانه یا میزراه ممکن است داروهای مسکن تجویز کند، البته درد در اغلب مواد بعد از مصرف آنتی بیوتیک از بین میرود.
عفونتهای مکرر
اگر عفونت UTI مکرر دارید، پزشک شما ممکن است پیشنهادهای درمانی خاصی به شما دهد، در نظر داشته باشید این درمان ها لزوما توسط پزشک تعیین می گردند. مانند:
- آنتی بیوتیکهای با دوز پایین، در اغاز برای 6 ماه و گاهی اوقات برای مدت طولانی تر
- خود تشخیصی و خود درمانی، بسته به توصیه پزشک
- یک آنتی بیوتیک تک دوز بعد از رابطه جنسی در صورتیکه عفونت شما ناشی از فعالیت جنسی باشد.
- استروژن درمانی واژن در زنان یائسه
عفونت شدید
برای عفونتهای شدید UTI، ممکن است لازم به مصرف آنتی بیوتیکهای وریدی در بیمارستان شوید.
سبک زندگی و درمانهای خانگی
عفونت ادراری میتواند دردناک باشد، اما میتوانید با برداشتن چند قدم تا زمانیکه آنتی بیوتیک عفونت را از بین ببرد میتوانید درد خود را متوقف کنید. این اقدامات عبارتند از :
- خوردن آب زیاد: باعث رقیق شدن ادرار و دفع باکتریها میشود.
- از خوردن نوشیدنیهایی که ممکن است مثانه شما را ملتهب کند خودداری کنید: تا زمانیکه عفونت کاملا پاکسازی نشده است، از خوردن قهوه، نوشیدنیهایی مثل آب پرتقال یا کافئین خود داری کنید. اینها ممکن است مثانه شما را تحریک کرده و نیاز به تخلیه فوری را القاء کنند.
- استفاده از پد حرارتی: باقرار دادن یک پد گرم (نه داغ) روی شکم از فشار مثانه و ناراحتی خود بکاهید.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
