شکستگی مفصل ران
شکستگی مفصل ران آسیبی جدی است و عوارض آن ممکن است تهدیدکنندهٔ حیات باشد. با افزایش سن احتمال شکستگی مفصل ران افزایش می‌یابد. شکستگی مفصل ران با احتمال بیشتری در افراد مسن‌تر رخ می‌دهد، زیرا معمولاً با افزایش سن، استخوان‌ها ضعیف‌تر می‌شوند (استئوپورز). یکی از رایج‌ترین علل شکستگی مفصل ران سکندری‌خوردن و افتادن است؛ احتمال زمین‌خوردن افراد مسن به علت استفاده از داروهای متعدد، بینایی ضعیف و مشکل در حفظ تعادل خود، بیشتر است.
در شکستگی‌های مفصل ران تقریباً همیشه به جراحی ترمیمی و یا تعویض مفصل ران و سپس فیزیک‌درمانی نیاز است. می‌توان با اقدامات حفظ‌کنندهٔ تراکم استخوان و جلوگیری از زمین‌خوردن، از شکستگی مفصل ران پیشگیری نمود.
نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های شکستگی مفصل ران شامل موارد ذیل می‌شوند:
- ازدست‌دادن توانایی حرکت بلافاصله پس از زمین‌خوردن
- درد شدید در مفصل ران یا کشالهٔ ران
- ناتوانی در تحمل وزن روی پایی که در سمت مفصل ران آسیب‌دیده قرار دارد
- خشکی، کبودشدن و تورم در اطراف ناحیهٔ مفصل ران
- کوتاه‌شدن پا در سمت مفصل ران آسیب‌دیده
- چرخیدن پا به سمت خارج در سمت مفصل ران آسیب‌دیده
علل
یک ضربهٔ شدید – برای مثال تصادف – ممکن است در همهٔ سنین سبب شکستگی مفصل ران شود. در بالغان مسن‌تر شکستگی مفصل ران اغلب به علت افتادن از حالت ایستاده رخ می‌دهد. در افرادی که استخوان‌های بسیار ضعیفی دارند، شکستگی مفصل ران ممکن است تنها به علت ایستادن روی یک پا و چرخیدن رخ دهد.
عوامل خطر
اساساً احتمال شکستگی مفصل ران به علت موارد ذیل افزایش می‌یابد:
- سن. با افزایش سن تراکم استخوان و تودهٔ عضلانی کاهش می‌یابد. افراد مسن‌تر دچار مشکلات بینایی و تعادل نیز هستند که احتمال افتادن را افزایش می‌دهد.
- جنسیت. حدود 70% شکستگی‌های مفصل ران در زنان رخ می‌دهد. زنان سریع‌تر از مردان تراکم استخوان خود را از دست می‌دهند. این موضوع تا حدی به این خاطر است که کاهش سطح استروژن پس از یائسگی، سبب تسریع ازدست‌دادن تراکم استخوان می‌شود. بااین‌وجود، تراکم بسیار پایین استخوان در مردان نیز ممکن است به وجود آید.
- بیماری‌های مزمن. اختلالات غددی، مانند تیروئید پرکار ممکن است سبب شکنندگی استخوان‌ها شود. اختلالات روده‌ای – که باعث کاهش جذب ویتامین دی (D) و کلسیم می‌شوند – نیز ممکن است سبب ضعف استخوان و شکستگی مفصل ران شوند. بیماری‌هایی که مغز و دستگاه عصبی را درگیر می‌کنند – شامل اختلالات شناختی، دمانس، بیماری پارکینسون، سکتهٔ مغزی و نوروپاتی محیطی – نیز، احتمال افتادن را افزایش می‌دهند.
- داروهای خاص. داروهای کورتیزونی – مانند پردنیزون – اگر طولانی‌مدت مصرف شوند ممکن است سبب ضعف استخوانی شوند. برخی داروها و یا برخی ترکیب‌های دارویی نیز سبب سرگیجه می‌شوند و احتمال زمین‌خوردن فرد را افزایش می‌دهند. داروهایی که روی سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارند – مانند داروهای خواب، داروهای ضدروان‌پریشی و آرام‌بخش‌ها شامل بنزودیازپین‌ها – رایج‌ترین داروهایی‌اند که ممکن است با افتادن همراه باشند.
- مشکلات تغذیه‌ای. کمبود ویتامین دی (D) و کلسیم در رژیم غذایی در دوران جوانی، حداکثر تراکم استخوان را کاهش داده و احتمال شکستگی در مراحل بعدی زندگی را افزایش می‌دهد. اختلالات جدی در اشتها مانند آنورکسیا نروزا و بولیمیا، با محروم کردن بدن از مواد مغذی ضروری برای ساخت استخوان، ممکن است به اسکلت آسیب برسانند.
- بی‌تحرکی. ورزش‌های تحمل‌کنندهٔ وزن مانند قدم‌زدن، به تقویت استخوان‌ها و عضلات کمک می‌کند و احتمال افتادن و شکستگی را کاهش می‌دهد. اگر به‌طور منظم در ورزش‌های تحمل‌کنندهٔ وزن شرکت نمی‌کنید، احتمالاً تراکم استخوان پایین‌تر و استخوان‌های ضعیف‌تری دارید.
- مصرف تنباکو و الکل. هر دوی این‌ها در روند طبیعی ساخت و حفظ استخوان اختلال ایجاد می‌کنند و سبب ازدست‌دادن تراکم استخوان می‌شوند.
عوارض
شکستگی مفصل ران ممکن است استقلال فردی را کاهش دهد و حتی از طول عمر فرد بکاهد. حدود نیمی از افرادی که دچار شکستگی مفصل ران می‌شوند، توانایی زندگی مستقل را بازنمی‌یابند. اگر شکستگی مفصل ران موجب بی‌حرکتی فرد به مدت طولانی شود، ممکن است عوارض ذکر شده در ذیل رخ دهند:
- تشکیل لختهٔ خون در پاها یا ریه‌ها
- زخم بستر
- عفونت مجرای ادراری
- پنومونی
- از رفتن بیشتر تودهٔ عضلانی و در نتیجه افزایش احتمال افتادن و آسیب‌دیدن
افزون بر این، افرادی که دچار شکستگی مفصل ران شده‌اند، بیشتر در معرض ضعف استخوانی و افتادن قرار می‌گیرند. این موضوع به این معناست که احتمال شکستگی مجدد مفصل ران در این افراد، به‌طور قابل‌توجهی بالاست.
پیشگیری
در ابتدای بزرگسالی، تصمیمات مناسب درباره شیوهٔ زندگی سالم باعث افزایش حداکثر تراکم استخوان می‌شود و احتمال استئوپورز در سال‌های بعدتر زندگی را کاهش می‌دهد. این اقدامات اگر در هر سنی انجام شوند، احتمال افتادن را کاهش و سلامت کلی فرد را بهبود می‌دهند.
جهت اجتناب از افتادن و حفظ استخوان‌های سالم، انجام موارد ذیل کمک‌کننده است:
- مصرف کلسیم و ویتامین دی (D) به‌اندازهٔ کافی. به‌طورکلی زنان و مردان با سن 50 و بالاتر باید روزانه mg 1200 کلسیم و 600 واحد بین‌المللی ویتامین دی (D) مصرف کنند.
- جهت تقویت استخوان‌ها و بهبود تعادل ورزش کنید. ورزش‌های تحمل‌کنندهٔ وزن – مانند راه‌رفتن – کمک می‌کنند که فرد سال‌های بیشتری حداکثر تراکم استخوانی خود را حفظ کند. همچنین ورزش قدرت کلی بدن را افزایش داده، از احتمال افتادن می‌کاهد. تمرینات تعادلی نیز در کاهش احتمال افتادن اهمیت دارد، زیرا تعادل فرد معمولاً با افزایش سن کاهش می‌یابد.
- از سیگارکشیدن یا مصرف بیش‌از حد الکل پرهیز کنید. مصرف تنباکو و الکل ممکن است تراکم استخوان را کاهش دهد. همچنین مصرف زیاد الکل در تعادل اختلال ایجاد می‌کند و احتمال افتادن را افزایش می‌دهد.
- بررسی خطرهای موجود در خانه. پادری‌ها و قالیچه‌ها را جمع کنید، سیم برق را کنار دیوار بگذارید و اسباب اثاثیهٔ اضافی و هر چیز دیگری را که ممکن است باعث سکندری‌خوردن شود جمع کنید. مطمئن شوید که همهٔ اتاق‌ها و راهروها نور خوبی دارند.
- بررسی چشم‌ها. هر دو سال یکبار معاینهٔ چشم انجام دهید. اگر دیابت یا بیماری چشم دارید، تعداد دفعات مراجعه به چشم‌پزشک را افزایش دهید.
- مراقب داروهای خود باشید. احساس ضعف و سرگیجه از عوارض جانبی احتمالی بسیاری از داروها هستند و ممکن است احتمال افتادن را افزایش دهند. دربارهٔ عوارض جانبی داروهای خود با پزشک خود صحبت کنید.
- به‌آرامی بایستید. سریع ایستادن ممکن است سبب افتادن فشارخون و احساس تزلزل شود.
- استفاده از واکر یا عصا. اگر هنگام راه‌رفتن احساس ضعف یا بی‌ثباتی دارید، از پزشک یا کادر درمانی خود سؤال کنید که آیا استفاده از این وسایل به شما کمک خواهد کرد یا خیر.
تشخیص
پزشک اغلب می‌تواند بر اساس نشانه‌ها و وضعیت غیرعادی مفصل ران و پا، تشخیص شکستگی مفصل ران را بدهد. گرافی معمولاً وجود شکستگی را تأیید می‌کند و محل شکستگی در استخوان را به‌طور دقیق نشان می‌دهد.
اگر در گرافی شکستگی مشاهده نشود ولی فرد هنوز دچار درد مفصل ران باشد، پزشک ممکن است جهت جست‌وجوی یک شکستگی مویی کوچک، دستور ام‌آرآی (MRI) یا اسکن استخوانی بدهد.
بیشتر شکستگی‌های مفصل ران در یکی از دو محل ذیل در استخوان بلندی که از مفصل ران تا زانو کشیده شده است (فمور) رخ می‌دهند:
- گردن فمور. این ناحیه در بخش فوقانی فمور درست زیر بخش گوی (سر فمور) مفصل گوی و کاسه، قرار دارد.
- ناحیهٔ اینترتروکانتریک. این ناحیه اندکی پایین‌تر از مفصل ران و در بخش فوقانی فمور که به سمت بیرون برجسته است، قرار دارد.
در افرادی که به مدت طولانی با داروهایی که تراکم استخوان را افزایش می‌دهند – بیس فسفونات‌ها – درمان می‌شده‌اند، نوع سومی از شکستگی مفصل ران به نام شکستگی غیرطبیعی رخ می‌دهد.
درمان
درمان شکستگی مفصل ران معمولاً شامل ترکیبی از جراحی، توان‌بخشی و دارودرمانی است.
جراحی
به‌طورکلی نوع جراحی به محل و شدت شکستگی، جابه‌جا شدن یا نشدن استخوان‌های شکسته، سن و بیماری‌های زمینه‌ای بستگی دارد.
گزینه‌های جراحی شامل موارد ذیل می‌شود:
- ترمیم داخلی به‌وسیلهٔ پیچ. در استخوان پیچ‌های فلزی قرار داده می‌شود تا در حین التیام شکستگی، استخوان‌ها در کنار یکدیگر نگه‌داشته شوند. گاهی اوقات پیچ‌ها به صفحه‌ای فلزی – که در طول استخوان فمور قرار می‌گیرد – متصل می‌شوند.
- تعویض کامل مفصل ران. بخش فوقانی فمور و کاسهٔ استخوان لگن با یک پروتز تعویض می‌شود. مطالعات به طور روزافزون نشان می‌دهند که تعویض کامل مفصل ران، مقرون‌به‌صرفه‌تر است و پیامدهای طولانی‌مدت آن در افراد بالغ سالمی که به‌طور مستقل زندگی می‌کنند و به جز شکستگی مفصل ران مشکل دیگری ندارند، بهتر است.
- تعویض نیم مفصل ران. اگر انتهای استخوان شکسته جابه‌جا شده باشد و یا آسیب دیده باشد، جراح ممکن است سر و گردن فمور را بردارد و جایگزینی فلزی به‌جای آن نصب کند (پروتز). تعویض نیم مفصل ران برای بالغانی توصیه می‌شود که دچار بیماری‌های دیگر یا اختلال شناختی‌اند و یا مستقل زندگی نمی‌کنند.
اگر در حین شکستگی خون‌رسانی به بخش گوی مفصل ران دچار اختلال شده باشد، پزشک ممکن است تعویض کامل یا نیم مفصل ران را پیشنهاد کند. این نوع آسیب بیشتر در افراد مسن با شکستگی در گردن فمور رخ می‌دهد. احتمال جوش‌خوردن مناسب استخوان در این موارد، پایین است.
توان‌بخشی
معمولاً در اولین روز پس از جراحی، کادر درمانی بیمار را از بستر بیرون آورده، وی را وادار به حرکت می‌کنند. درمان فیزیکی در ابتدا بر دامنهٔ حرکت مفصل و ورزش‌های تقویت‌کننده متمرکز است. بسته به نوع جراحی و اینکه فردی در خانه به بیمار کمک می‌کند یا خیر، ممکن است بیمار از بیمارستان به مراکز درمانی ویژه منتقل شود.
در مراکز درمانی ویژه و در خانه، کادر درمان به بیمار تکنیک‌هایی را آموزش می‌دهد تا وی بتواند فعالیت‌های روزانهٔ خود مانند دستشویی رفتن، استحمام، لباس‌پوشیدن و غذا‌پختن را، به‌طور مستقل انجام دهد. کادر درمان تصمیم می‌گیرد که آیا استفاده از واکر یا ویلچر در بازیابی تحرک و استقلال بیمار کمک‌کننده است یا خیر.
درمان دارویی
تا 10% افراد با سن 65 و بالاتر، در طی دو سال مجدداً دچار شکستگی مفصل ران می‌شوند. بیس فسفونات‌ها و داروهای دیگر استئوپورز، به کاهش احتمال شکستگی مجدد مفصل ران کمک می‌کنند. عوارض جانبی بیس فوسفونات‌ها ممکن است مصرف خوراکی آن‌ها را غیرقابل‌تحمل کند. احتمال دارد پزشک جهت اجتناب از این موضوع، مصرف درون‌وریدی (IV) آن‌ها را توصیه کند.
به‌طورکلی، بیس فوسفونات‌ها برای افرادی که مشکلات کلیوی دارند، توصیه نمی‌شوند. به‌ندرت، مصرف طولانی‌مدت بیس فوسفونات‌ها سبب ایجاد درد و تورم در فک، مشکلات بینایی و یا شکستگی غیرطبیعی مفصل ران می‌شود.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
