سیستیت بینابینی
سیستیت بینابینی یک بیماری مزمن است که باعث فشار مثانه، درد مثانه و گاهی درد لگنی می‌شود. این درد در بازه‌ای از ناراحتی‌های خفیف تا درد شدید قرار دارد. این بیماری جزو گروهی از بیماری‌هاست که به آن‌ها سندرم مثانه‌ٔ دردناک گفته می‌شود.
مثانه اندامی توخالی و عضلانی است که ادرار را ذخیره می‌کند. مثانه متسع می‌شود تا پر شود و سپس به نشانه‌ٔ اینکه وقت دفع ادرار فرا رسیده، از طریق اعصاب لگنی سیگنال‌هایی به مغز می‌فرستد؛ با این کار، در بیشتر افراد احساس نیاز به دفع ادرار ایجاد می‌شود.
در سیستیت بینابینی این سیگنال‌ها قاطی می‌شوند، دفعات بیشتری احساس نیاز به دفع ادرار در شما ایجاد می‌شود و هر بار، در مقایسه با بیشتر افراد، حجم ادرار کمتری دفع می‌کنید.
سیستیت بینابینی اغلب زنان را درگیر می‌کند و می‌تواند آثار طولانی‌مدتی بر کیفیت زندگی داشته باشد. اگرچه این بیماری درمانی ندارد ولی داروها و سایر روش‌های درمانی ممکن است سبب تسکین علائم شوند.
علائم
نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی در افراد مختلف، متفاوت است. اگر به سیستیت بینابینی مبتلا هستید، ممکن است علائمتان در طول زمان تغییر کند؛ برای نمونه هر از گاهی در پاسخ به محرک‌های رایجی از قبیل: قاعدگی، نشستن‌های طولانی‌مدت، استرس، ورزش و فعالیت جنسی، ناگهان علائم تشدید شوند.
علائم و نشانه‌های سیستیت بینابینی عبارت‌اند از:
- احساس درد در لگن یا بین واژن و مقعد در زنان
- احساس درد در بین کیسه‌ٔ بیضه و مقعد (ناحیه‌ٔ پرینه) در مردان
- درد مزمن لگنی
- تعجیل مداوم در ادرار کردن به محض احساس نیاز به دفع
- تکرر ادرار (به‌خصوص در حجم‌های اندک) در طول روز و شب (تا 60 بار)
- احساس درد و ناراحتی در حین پر شدن مثانه و تسکین درد پس از تخلیه‌ٔ آن
- احساس درد در حین رابطه‌ٔ جنسی
شدت علائم در هرکس متفاوت است؛ بعضی از افراد هم ممکن است دوره‌هایی بدون علامت را تجربه کنند.
اگرچه نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی ممکن است شبیه عفونت‌های مزمن مجرای ادراری باشد، ولی معمولاً در آن عفونتی رخ نمی‌دهد. البته اگر فرد مبتلا به سیستیت بینابینی دچار عفونت مجرای ادراری شود، ممکن است بر وخامت علائمش افزوده شود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر دچار درد مزمن مثانه یا تکرر ادرار هستید یا به محض احساس دفع، مجبورید سریع مثانه‌ٔ خود را تخلیه کنید، به پزشک مراجعه نمایید.
علل
علت اصلی سیستیت بینابینی ناشناخته است ولی احتمالاً عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند؛ برای نمونه: کسانی که به سیستیت بینابینی دچار‌اند، ممکن است در پوشش محافظتی (اپی‌تلیوم) مثانه‌شان نقص داشته باشند. نقص این اپی‌تلیوم ممکن است باعث شود که مواد سمی موجود در ادرار، دیوارهٔ مثانه را تحریک کنند.
از دیگر عواملی که ممکن است در ایجاد سیستیت بینابینی نقش داشته باشند (هنوز نقش آن‌ها به اثبات نرسیده) می‌توان به واکنش خودایمنی، وراثت، عفونت و آلرژی اشاره کرد.
ریسک‌فاکتورها
این عوامل سبب افزایش خطر ابتلا به سیستیت بینابینی می‌شوند:
- جنسیت. زنان بیشتر از مردان به سیستیت بینابینی مبتلا می‌شوند. مردان ممکن است علائمی شبیه علائم سیستیت بینابینی بروز دهند ولی این علائم اغلب ناشی از التهاب غده‌ٔ پروستات (پروستاتیت) است.
- رنگ پوست و مو. داشتن پوست روشن و موی قرمز با افزایش خطر ابتلا به سیستیت بینابینی ارتباط دارد.
- سن. بیشتر افراد بعد از دهه‌ٔ چهارم زندگی به سیستیت بینابینی مبتلا می‌شوند.
- اختلال درد مزمن. سیستیت بینابینی ممکن است با اختلال درد مزمن (مثل: سندرم روده‌ٔ تحریک‌پذیر یا فیبرومیالژیا) مرتبط باشد.
عوارض ثانویه
سیستیت بینابینی می‌تواند تعدادی عوارض ثانویه‌ی داشته باشد؛ از جمله:
- کاهش ظرفیت مثانه. سیستیت بینابینی می‌تواند انعطاف‌پذیری مثانه را کاهش دهد و باعث شود که مثانه ادرار کمتری ذخیره کند.
- کاهش کیفیت زندگی. درد و تکرر ادرار ممکن است برای فعالیت‌های اجتماعی، کار و سایر فعالیت‌های روزمره مزاحمت ایجاد کند.
- مشکلات صمیمیت جنسی. درد و تکرر ادرار ممکن است روابط شخصی شما را تحت فشار قرار داده و به صمیمیت جنسی شما لطمه بزند.
- مشکلات عاطفی. درد مزمن و مشکلات خواب ناشی از سیستیت بینابینی می‌توانند استرس عاطفی ایجاد کنند و در نتیجه موجب افسردگی شوند.
تشخیص
موارد زیر ممکن است به تشخیص سیستیت بینابینی کمک کنند:
- سوابق پزشکی و الگوی ادراری. پزشک از شما خواهد خواست که علائم خود را شرح دهید؛ همچنین ممکن است از شما بخواهد که الگوی ادراری (حجم مایعات مصرفی و حجم ادرار دفع‌شده) خود را ثبت کنید.
- معاینه‌ٔ لگنی. در معاینه‌ٔ لگنی، پزشک آلت تناسلی، واژن و دهانه‌ٔ رحم را معاینه می‌کند و شکم را به منظور بررسی اندام‌های داخلی ناحیه‌ٔ لگن لمس می‌نماید. او همچنین ممکن است مقعد و راست‌روده (رکتوم) را نیز معاینه کند.
- آزمایش ادرار. نمونه‌ای از ادرار شما به منظور جست‌وجو برای نشانه‌های عفونت مجرای ادراری آزمایش می‌شود.
- سیستوسکوپی. پزشکتان لوله‌ای باریک را به همراه یک دوربین کوچک (سیستوسکوپ) وارد میزراه می‌کند تا پوشش داخلی مثانه را مشاهده نماید. او همچنین ممکن است مایعی را به درون مثانه تزریق کند تا ظرفیت آن را بسنجد؛ در این فرآیند که هیدرودیستنشن (hydrodistention) نام دارد، فرد را بی‌حس می‌کنند تا دردی احساس نکند.
- بیوپسی. در طی سیستوسکوپی تحت بی‌حسی، پزشک ممکن است نمونه‌ای از بافت مثانه و میزراه را بردارد تا آن‌ها را زیر میکروسکوپ بررسی کند. این کار به منظور جست‌وجو برای سرطان مثانه و سایر علل نادر درد مثانه انجام می‌گردد.
- سیتولوژی ادرار. پزشک از شما نمونه‌ٔ ادراری می‌گیرد و سلول‌ها را به منظور جست‌وجو برای سرطان مثانه بررسی می‌کند.
- تست حساسیت به پتاسیم. پزشک دو محلول آب و پتاسیم‌کلرید را به نوبت داخل مثانه می‌ریزد. سپس از شما می‌خواهد که درد و احساس نیازی را که به دفع ادرار پیدا می‌کنید، پس از ریختن هر کدام از محلول‌ها در بازه‌ای از 0 تا 5 درجه‌بندی کنید. در صورتی که پس از ریختن محلول پتاسیم‌کلرید درد و احساس نیازتان به دفع، به‌طور قابل‌توجهی بیشتر بود، احتمالاً به سیستیت بینابینی مبتلا هستید. کسانی که مثانه‌شان مشکلی ندارد، تفاوتی بین دو محلول احساس نمی‌کنند.
درمان
هیچ درمان ساده‌ای نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی را برطرف نمی‌کند و هیچ درمانی هم برای همهٔ افراد جواب نمی‌دهد. پیش از آنکه روش درمانی مناسب خود را بیابید، ممکن است لازم باشد روش‌های درمانی مختلف را امتحان کنید یا به‌صورت ترکیبی از آن‌ها استفاده کنید.
فیزیوتراپی
کار با یک فیزیوتراپیست ممکن است درد لگنی را که ناشی از حساس‌شدگی عضلانی، محدودیت‌های ایجادشده توسط بافت همبند و ناهنجاری‌های عضلانی در کف لگن است، تسکین دهد.
داروهای خوراکی
داروهای خوراکی تجویزشده توسط پزشک، ممکن است از نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی بکاهند.
تحریک عصبی
تکنیک‌های تحریک عصبی شامل موارد زیر هستند:
- تحریک وراپوستی الکتریکی اعصاب (TENS). در TENS توسط پالس‌های الکتریکی خفیف، درد لگنی و تکرر ادرار را کاهش می‌دهند. TENS ممکن است سبب افزایش جریان خون مثانه شود. این امر می‌تواند سببب تقویت عضلات کنترل‌کننده‌ٔ مثانه و آزادسازی مواد بلوکه‌کننده‌ٔ درد شود.
سیم‌های الکتریکی که روی کمر یا بالای ناحیه‌ٔ شرمگاهی قرار داده می‌شوند، پالس‌های الکتریکی تولید می‌کنند. مدت زمان و دفعات انجام این روش درمانی به وضعیت خود شما بستگی دارد.
- تحریک اعصاب ساکرال. اعصاب ساکرال، پل ارتباطی اصلی بین نخاع و اعصاب مثانه‌اند. تحریک این اعصاب ممکن است تعجیل در ادرار کردن به هنگام احساس نیاز به دفع را که بر اثر سیستیت بینابینی ایجاد می‌شود، کاهش دهد.
در فرآیند تحریک اعصاب ساکرال، سیمی باریک در نزدیکی اعصاب ساکرال قرار داده می‌شود که ایمپالس‌هایی الکتریکی به مثانه ارسال می‌کند (مشابه همان کاری که ضربان‌ساز (pacemaker) برای قلب انجام می‌دهد). اگر این فرآیند سبب کاهش علائم شما شود، می‌توانید با عمل جراحی وسیله‌ای مخصوص این فرآیند را در بدنتان کار بگذارید. این فرآیند، درد ناشی از سیستیت بینابینی را کنترل نمی‌کند بلکه می‌تواند به کاهش تکرر ادرار و تعجیل در ادرار کردن به هنگام احساس نیاز به دفع، کمک کند.
اتساع مثانه
انجام سیستوسکوپی با اتساع مثانه سبب کاهش موقت علائم در بعضی از افراد می‌شود. در این فرآیند، مثانه به کمک آب، متسع می‌گردد. اگر این فرآیند در طولانی‌مدت برایتان مفید باشد، ممکن است دوباره تکرار شود.
داروهایی که داخل مثانه ریخته می‌شوند
در این فرآیند، پزشک لوله‌ای باریک و انعطاف‌پذیر (کاتتر) را از میزراه عبور می‌دهد و داروی دی‌متیل سولفوکسید (Rismo-50) را داخل مثانه می‌ریزد.
این محلول گاهی با سایر داروها (مثل: بی‌حس‌کننده‌ٔ موضعی) ترکیب می‌شود و به مدت 15 دقیقه در مثانه باقی می‌ماند؛ سپس از طریق ادرار دفع می‌گردد.
شما ممکن است داروی دی‌متیل سولفوکسید – به آن DMSO هم گفته می‌شود – را به‌صورت هفتگی، به مدت شش تا هشت هفته، دریافت کنید و پس از آن به مدت لازم – برای نمونه هر دو هفته یک‌بار تا یک سال – تحت درمان‌های نگهدارنده قرار بگیرید.
در روشی جدید، محلولی متشکل از داروهای لیدوکائین، بی‌کربنات سدیم و یکی از دو داروی پنتوزان یا هپارین را داخل مثانه می‌ریزند.
عمل جراحی
پزشکان معمولاً برای درمان سیستیت بینابینی از عمل جراحی استفاده نمی‌کنند، چون برداشتن مثانه نه تنها درد را کاهش نمی‌دهد بلکه می‌تواند عوارض ثانویه‌ای را هم به دنبال داشته باشد.
افرادی که درد شدیدی دارند یا آن‌ها که مثانه‌شان تنها مقادیر کمی از ادرار را می‌تواند ذخیره کند، کاندیدهای احتمالی عمل جراحی‌اند؛ البته معمولاً این عمل فقط زمانی انجام می‌شود که سایر روش‌های درمانی نتیجه‌بخش نبوده باشند و علائم بیماری، کیفیت زندگی را تحت تأثیر قرار دهند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
علائم بعضی از افراد مبتلا به سیستیت بینابینی با این راهکارها کاهش مییابد:
- تغییر رژیم غذایی. حذف یا کاهش مصرف غذاهایی که مثانه را تحریک می‌کنند، ممکن است سبب تسکین ناراحتی‌های ناشی از سیستیت بینابینی شود.
تحریک‌کننده‌های رایج مثانه – که به C4 معروف‌اند – عبارت‌اند از: نوشیدنی‌های گازدار (Carbonated beverages)، هر نوع کافئین (مثل: شکلات) (Caffeine in all forms)، مرکبات (Citrus products) و غذاهای حاوی مقادیر بالای ویتامین ث. از مصرف غذاهای مشابه، مثل: گوجه‌فرنگی، ترشی‌ها، الکل و ادویه‌جات خودداری کنید. مصرف شیرین‌کننده‌های مصنوعی هم ممکن است علائم بیماری را بدتر کنند.
اگر در رابطه با تحریک مثانه، به بعضی از غذاها مشکوک هستید، آن‌ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید، سپس دوباره یکی‌یکی آن‌ها را مصرف کنید و ببینید که کدام یک از آن‌ها علائمتان را بدتر می‌کنند.
- تمرین مثانه. تمرین مثانه شامل دفع ادرار در مواقع مشخص می‌شود؛ یعنی در این تمرین رفتن به توالت بر اساس ساعت است نه بر اساس احساس نیاز به دفع ادرار. در تمرین مثانه، بدون توجه به داشتن یا نداشتن احساس نیاز به دفع، در زمان‌هایی معین اقدام به دفع ادرار خواهید کرد – برای نمونه: در اوایل تمرین، هر نیم‌ساعت – و به‌تدریج فاصله‌ٔ زمانی بین هر دو نوبت دفع ادرار را افزایش خواهید داد.
در تمرین مثانه ممکن است یاد بگیرید که چگونه احساس نیاز شدید به دفع ادرار را با تکنیک‌های ریلکسیشن، مانند: تنفس آهسته و عمیق یا مشغول کردن حواس خود به فعالیتی دیگر، کنترل کنید.
اقدامات خودمراقبتی زیر هم ممکن است مفید باشند:
- لباس‌های گشاد بپوشید. از بستن کمربند یا پوشیدن لباس‌هایی که به شکم فشار وارد می‌کنند، خودداری کنید.
- استرس خود را کاهش دهید. از روش‌هایی مانند تجسم و بیوفیدبک استفاده کنید.
- در صورت استعمال دخانیات، آن را ترک کنید. مصرف دخانیات می‌تواند هر وضعیت ناخوشایندی را وخیم‌تر کند و همچنین منجر به سرطان مثانه شود.
- ورزش کنید. تمرین‌های کششی ساده ممکن است به کاهش علائم سیستیت بینابینی کمک کنند.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
