سندرم خروجی قفسه سینه (خروجی توراکس)
سندرم خروجی قفسهٔ سینه، گروهی از اختلالات است که در نتیجهٔ فشرده شدن عروق خونی و اعصاب موجود در فضای بین استخوان ترقوه و دندهٔ اول (خروجی قفسه سینه) به وجود می‌آید. این سندرم سبب ایجاد درد در شانه‌ها و گردن و کرختی در انگشتان دست می‌شود.
علل شایع سندرم خروجی قفسه سینه شامل آسیب‌های ضربه‌ای ایجادشده در اثر تصادف با ماشین، آسیب‌های مکرر ایجادشده در اثر شغل یا ورزش، برخی از نقص‌های آناتومی (مانند داشتن دندهٔ اضافه) و بارداری می‌شود. گاهی اوقات پزشک نمی‌تواند علت ایجاد سندرم خروجی قفسه سینه را بیابد.
درمان سندرم خروجی قفسه سینه معمولاً شامل درمان فیزیکی و اقدامات برطرف‌کنندهٔ درد است. بیشتر مبتلایان با انجام این روش‌ها بهبود می‌یابند. با این حال در برخی موارد پزشک ممکن است انجام جراحی را توصیه کند.
علائم
چندین نوع سندرم خروجی قفسه سینه وجود دارد، از جمله:
- سندرم خروجی قفسه سینهٔ نوروژنیک (عصبی). مشخصهٔ این نوع سندرم خروجی قفسه سینه، فشردگی شبکهٔ عصبی بازویی است. شبکهٔ عصبی بازویی شبکه‌ای از اعصاب است که از نخاع می‌آید و کنترل عضلات و حس شانه، بازو و دست را به عهده دارد. در بیشتر مواردِ سندرم خروجی قفسه سینه، نشانه‌ها عصبی‌اند.
- سندرم خروجی قفسه سینهٔ عروقی. این سندرم زمانی ایجاد می‌شود که تعداد یک یا بیشتر از سیاهرگ‌ها (سندرم خروجی قفسه سینهٔ سیاهرگی) یا سرخرگ‌ها (سندرم خروجی قفسه سینهٔ سرخرگی) که زیر استخوان ترقوه قرار دارند، دچار فشردگی شوند.
- سندرم خروجی قفسه سینهٔ نامشخص. این نوع سندرم با نام سندرم خروجی قفسه سینهٔ شک‌برانگیز نیز شناخته می‌شود. برخی از پزشکان به وجود آن باور ندارند و برخی دیگر آن را یک بیماری شایع می‌دانند. مبتلایان به سندرم خروجی قفسه سینهٔ نامشخص، در محل خروجی قفسه سینه درد مزمنی دارند که با فعالیت بدتر می‌شود، اما علت دقیق درد مشخص نیست.
بسته به ساختارهای تحت فشار، نشانه‌های سندرم خروجی قفسه سینه متفاوت است. هنگامی که اعصاب تحت فشار قرار می‌گیرند، علائم و نشانه‌های سندرم خروجی قفسه سینه شامل موارد ذیل می‌شود:
- کاهش تودهٔ عضلانی بخش گوشتی کف دست (که در قاعدهٔ شست قرار دارد)
- کرختی یا گزگز در بازو یا انگشتان
- درد در گردن، شانه یا دست
- کم شدن قدرت در دست گرفتن اشیا
علائم نشانه‌های سندرم خروجی قفسه سینه عروقی شامل موارد ذیل می‌شوند:
- تغییر رنگ دست (رنگ متمایل به آبی)
- تورم و درد در بازو که احتمالاً به خاطر لخته‌های خونی رخ می‌دهد
- رنگ‌پریدگی یک یا دو عدد از انگشتان یا کل دست
- ضعیف بودن یا وجود نداشتن نبض در بازوی درگیر
- سردی انگشتان، دست یا بازو
- خستگی بازو با فعالیت
- کرختی یا گزگز در انگشتان
- ضعف در بازو یا گردن
- برآمدگی تودهٔ ضربان‌دار در نزدیکی استخوان ترقوه
زمان مراجعه به پزشک
اگر به‌طور مداوم دچار هر کدام از علائم و نشانه‌های سندرم خروجی قفسهٔ سینه می‌شوید، به پزشک مراجعه کنید.
علل
به‌طور کلی، علت سندرم خروجی قفسهٔ سینه، فشردگی اعصاب یا عروق خروجی قفسهٔ سینه – که درست زیر استخوان ترقوه قرار دارند – است. علل ایجاد این فشردگی متفاوت است و ممکن است شامل موارد ذیل گردد:
- نقص آناتومی. نقص‌های ارثی که در زمان تولد وجود دارند، که شامل یک دندهٔ اضافی که بالای دندهٔ اول قرار دارد (دندهٔ گردنی) یا کوتاهی غیرطبیعی رباط‌هایی که ستون فقرات را به دنده‌ها وصل می‌کنند، می‌شود.
- وضعیت قرارگیری بدن. پایین انداختن شانه‌ها یا نگه داشتن سر در حالت خم‌شده به جلو، ممکن است سبب فشردگی در ناحیهٔ خروجی قفسه سینه شود.
- آسیب ضربه‌ای. آسیب‌های ضربه‌ای مانند تصادف با ماشین، ممکن است سبب ایجاد تغییراتی در داخل بدن و در نتیجه فشردگی اعصاب در خروجی قفسه سینه شود. نشانه‌های مربوط به آسیب تصادف، اغلب با تأخیر آغاز می‌شوند.
- انجام حرکت‌های تکراری. انجام حرکت‌های تکراری با گذشت زمان ممکن است سبب فرسودگی بافت‌های بدن شود. اگر برای انجام شغل خود مدام مجبور به انجام حرکت‌های تکراری باشید – مانند تایپ کردن با کامپیوتر، کار کردن در خط مونتاژ کارخانه یا بلند کردن اجسام به بالای سر خود (برای مونه هنگام چیدن قفسه‌ها)، ممکن است متوجه نشانه‌های سندرم خروجی قفسه سینه شوید. ورزشکارانی مانند پرتاب‌کننده‌های بیسبال و شناگران نیز ممکن است در اثر انجام حرکت‌های تکراری در طی سال‌ها، دچار سندرم خروجی قفسه سینه شوند.
- وارد شدن فشار به مفاصل. چاقی و همین‌طور حمل یک کیف یا کوله‌پشتی بسیار بزرگ، فشار زیادی به مفاصل وارد می‌کند.
- بارداری. به دلیل آنکه مفاصل در حین بارداری سست می‌شوند، احتمال دارد که علائم سندرم خروجی قفسهٔ سینه اولین بار در حین بارداری بروز یابد.
عوامل خطر
چندین عامل خطر وجود دارد که به نظر احتمال ابتلا به سندرم قفسهٔ سینه را افزایش می‌دهند. این عوامل شامل موارد ذیل می‌شوند:
- جنسیت. شیوع سندرم خروجی قفسهٔ سینه در زنان بسیار بیشتر از مردان است.
- سن. سندرم خروجی قفسهٔ سینه در بالغان جوان ۲۰ تا ۴۰ ساله شیوع بیشتری دارد.
عوارض
اگر نشانه‌ها زود درمان نشوند، ممکن است اعصاب آسیب ببیند و به جراحی نیاز باشد. پزشک تنها زمانی برای درمان سندرم خروجی قفسهٔ سینه جراحی را پیشنهاد می‌کند که درمان‌های دیگر مؤثر واقع نشده باشند. خطر جراحی از درمان‌های دیگر بیشتر است و ممکن است همیشه در درمان نشانه‌ها مؤثر نباشد.
پیشگیری
اگر سندرم خروجی قفسهٔ سینه به مدت چندین سال درمان نشود و به حال خود باقی بماند، ممکن است سبب آسیب دائمی اعصاب شود؛ بنابراین ارزیابی و درمان زودهنگام علائم یا انجام اقداماتی جهت پیشگیری از اختلال، اهمیت دارد.
اگر مستعد ابتلا به سندرم خروجی قفسهٔ سینه هستید، از حرکت‌های تکراری و بلند کردن اجسام سنگین اجتناب کنید. اگر اضافه وزن دارید می‌توانید با کاهش وزن، از ایجاد نشانه‌های سندرم خروجی قفسهٔ سینه پیشگیری کنید یا نشانه‌ها را تسکین دهید.
حتی اگر نشانه‌های سندرم خروجی قفسهٔ سینه را ندارید، از حمل کیف‌های سنگین بر دوش خود اجتناب کنید؛ زیرا این کار می‌تواند فشار واردشده بر خروجی قفسهٔ سینه را افزایش دهد. هر روز ورزش کنید و تمرین‌هایی را انجام دهید که به تقویت عضلات شانه کمک می‌کنند.
تشخیص
نشانه‌های سندرم خروجی قفسهٔ سینه و شدت آن‌ها در بین مبتلایان به این بیماری، تفاوت‌های بسیاری دارد و بنابراین، تشخیص این بیماری ممکن است مشکل باشد. جهت تشخیص سندرم خروجی قفسهٔ سینه پزشک احتمالاً نشانه‌ها و شرح حال شما را بررسی می‌کند و یک معاینهٔ بالینی انجام می‌دهد.
- معاینهٔ بالینی. پزشک جهت یافتن علائم خارجی سندرم خروجی قفسهٔ سینه مانند افتادگی شانه، تورم یا رنگ‌پریدگی بازو، نبض غیرطبیعی یا محدودیت دامنهٔ حرکت، معاینهٔ فیزیکی انجام می‌دهد.
- سابقهٔ پزشکی. پزشک احتمالاً دربارهٔ سابقهٔ پزشکی و نشانه‌ها و همچنین شغل و فعالیت‌های شما، سؤالاتی را می‌پرسد.
تست‌های تحریکی
تست‌های تحریکی جهت تولید مجدد نشانه‌های شما طراحی شده‌اند. این تست‌ها ممکن است به پزشک در یافتن علت نشانه‌های شما و رد علل دیگری که نشانه‌هایی مشابه با سندرم خروجی قفسهٔ سینه دارند، کمک کنند.
در این تست‌ها، ممکن است پزشک از شما بخواهد که بازوها، گردن یا شانه‌های خود را به جهت‌های مختلف حرکت دهید. پزشک نشانه‌ها را در وضعیت‌های مختلف قرارگیری بدن بررسی و شما را معاینه می‌کند.
تصویربرداری و تست‌های مطالعات عصبی
پزشک ممکن است جهت تأیید تشخیص سندرم خروجی قفسهٔ سینه، انجام تعداد یک یا بیشتر از تست‌های ذیل را درخواست کند:
- رادیوگرافی. احتمال دارد پزشک دستور رادیوگرافی از ناحیهٔ درگیر را بدهد. این گرافی می‌تواند نشان‌دهندهٔ یک دندهٔ اضافی (دندهٔ گردنی) باشد. گرافی‌ها همچنین در رد علل دیگری که نشانه‌های مشابهی با سندرم خروجی قفسهٔ سینه دارند، کارآمداند.
- اولتراسوند. دستگاه اولتراسوند با استفاده از امواج صوتی از بدن تصاویری را تهیه می‌کند. اگر پزشک به سندرم خروجی قفسهٔ سینه عروقی یا بیماری‌های عروقی دیگر شک داشته باشد، ممکن است دستور انجام اولتراسوند دهد.
- توموگرافی کامپیوتری (سی‌تی اسکن). دستگاه سی‌تی اسکن با استفاده از پرتو ایکس از بدن تصاویر مقطعی به دست می‌آورد. ممکن است جهت نمایان شدن رگ‌های خونی یک مادهٔ حاجب به داخل ورید تزریق شود (آنژیوگرافی CT). ممکن است بتوان با سی‌تی اسکن محل و علت فشردگی عروقی را پیدا نمود.
- تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI). دستگاه ام‌آرآی با استفاده از امواج رادیویی و آهنربای قوی، نمای دقیقی از بدن به دست می‌آورد. ام‌آرآی (MRI) می‌تواند ناهنجاری‌هایی که از زمان تولد وجود دارند – برای نمونه وجود یک نوار فیبروزی که ستون فقرات را به یک دنده یا دندهٔ گردنی متصل کرده و سبب ایجاد نشانه‌های سندرم خروجی قفسهٔ سینه شده است – را نشان دهد.
- آنژیوگرافی. در برخی موارد، ممکن است پیش از انجام سی‌تی اسکن یا ام‌آرآی، به داخل ورید مادهٔ حاجب تزریق شود. این مادهٔ حاجب سبب می‌شود که عروق در تصاویر گرفته‌شده بهتر نمایان شوند.
- آرتریوگرافی و ونوگرافی (تصویربرداری از سرخرگ‌ها و سیاهرگ‌ها). در این روش‌ها، پزشک یک لولهٔ باریک و انعطاف‌پذیر (کاتتر) را از طریق برش کوچکی – که معمولاً در کشالهٔ ران ایجاد می‌شود – وارد بدن می‌کند. در آرتریوگرافی کاتتر از طریق سرخرگ‌های اصلی و در ونوگرافی از طریق وریدها به سمت عروق درگیر حرکت داده می‌شود. سپس پزشک از طریق کاتتر یک مادهٔ حاجب تزریق می‌کند تا سرخرگ‌ها یا سیاهرگ‌ها، در تصاویر گرافی نمایان شوند. سپس پزشک می‌تواند وجود داشتن یا نداشتن فشردگی در سرخرگ یا سیاهرگ را بررسی کند. اگر یک سیاهرگ یا سرخرگ دارای لخته باشد، پزشک می‌تواند جهت حل لخته از طریق کاتتر داروهایی را تزریق کند.
- الکترومیوگرافی (EMG). در حین EMG پزشک سوزن الکترود را به داخل عضلات مختلفی فرومی‌کند. این تست فعالیت الکتریکی انقباض عضلات در حین استراحت را ارزیابی می‌کند.
- مطالعهٔ هدایت عصبی. این تست‌ها با استفاده از جریان کم الکتریکی، توانایی اعصاب برای فرستادن ایمپالس به عضلات را در نقاط مختلف بدن ارزیابی و اندازه‌گیری می‌کنند. این تست می‌تواند آسیب عصبی را تعیین کند.
درمان
در بیشتر موارد درمان‌های حمایتی مؤثراند، به‌ویژه اگر بیماری شما زود تشخیص داده شود. درمان شامل موارد ذیل می‌شود:
- فیزیک‌درمانی. اگر دچار سندرم خروجی قفسهٔ سینه عصبی باشید اولین خط درمانی فیزیک‌درمانی است. شما جهت باز کردن فضای خروجی قفسهٔ سینه، بهبود دامنهٔ حرکت و وضعیت قرارگیری بدن، ورزش‌هایی را برای تقویت و کشش عضلات شانهٔ خود می‌آموزید. این ورزش‌ها در طول زمان از فشار وارده بر عروق و اعصاب در خروجی قفسهٔ سینه، می‌کاهند.
- داروها. پزشک ممکن است جهت کاهش التهاب، تسکین درد و شل کردن عضلات، داروهای ضد التهاب، مسکن‌ها یا شل‌کننده‌های عضلانی را تجویز کند.
- داروهای حل‌کنندهٔ لخته. اگر دچار سندرم خروجی قفسهٔ سینهٔ سیاهرگی و سرخرگی و همچنین لختهٔ خون باشید، پزشک ممکن است جهت حل این لخته‌ها داروهای حل‌کنندهٔ لخته (ترومبولیتیک) را به داخل سیاهرگ‌ها یا سرخرگ‌های شما تزریق کند. پس از تجویز ترومبولیتیک‌ها، پزشک ممکن است داروهایی جهت پیشگیری از تشکیل لختهٔ خون تجویز کند (آنتی کوآگلانت‌ها).
گزینه‌های جراحی
اگر گزینه‌های درمانی دیگر مؤثر واقع نشده باشند، نشانه‌ها ادامه داشته باشند یا دچار مشکلات عصبی پیش‌رونده شده باشید، پزشک احتمالاً جراحی را توصیه می‌کند.
این جراحی توسط متخصص جراحی قفسهٔ سینه (توراکس) یا رگ‌ها (عروق) انجام می‌شود. جراحی سندرم خروجی قفسهٔ سینه، خطر ایجاد عوارضی مانند آسیب شبکهٔ بازویی را دارد. همچنین ممکن است جراحی در تسکین نشانه‌ها موفق نباشد و نشانه‌ها عود کنند.
جراحی سندرم خروجی قفسهٔ سینه که جراحی کاهش فشار خروجی قفسهٔ سینه نام دارد، شامل روش‌های مختلفی می‌شود، از جمله:
- روش ترانس آگزیلاری. در این روش جراح جهت دسترسی به دندهٔ اول بر روی سینه برشی ایجاد کرده، سپس عضلات جلوی دنده را از یکدیگر جدا می‌کند و بخشی از دندهٔ اول را برمی‌دارد تا از فشار کاسته شود. در این روش جراح می‌تواند به راحتی و بدون آسیب رساندن به اعصاب یا عروق، به دندهٔ اول دسترسی پیدا کند. اما این روش دسترسی محدودی به جراح می‌دهد و دیدن عضلات یا دنده‌های گردنی را که در پشت اعصاب و عروق قرار دارند و ممکن است در فشردگی خروجی قفسه سینه نقش داشته باشند، دشوار می‌سازد.
- روش سوپراکلاویکولار (فوق ترقوه‌ای). این روش عروق فشرده‌شده را ترمیم می‌کند. جراح با ایجاد برشی درست در زیر گردن، به ناحیهٔ شبکهٔ بازویی دسترسی پیدا می‌کند.
جراح سپس در نزدیکی دندهٔ اول (بالاترین دنده) به دنبال علائمی از آسیب‌دیدگی و فشردگی ایجادشده در اثر عضلات می‌گردد. جراح ممکن است عضلات ایجادکنندهٔ فشردگی را بردارد و عروق فشرده‌شده را ترمیم کند. در صورت نیاز، ممکن است جهت کاهش فشار، دندهٔ اول برداشته شود.
- روش اینفراکلاویکولار (زیر ترقوه‌ای). در این روش، جراح در زیر استخوان ترقوه و در سراسر قفسهٔ سینه، برشی ایجاد می‌کند. از این روش برای درمان سیاهرگ‌های فشرده‌شده‌ای که به ترمیم گسترده نیاز دارند، استفاده می‌شود. در سندرم خروجی قفسه سینهٔ سیاهرگی یا سرخرگی، جراح ممکن است پیش از عمل جراحی کاهش فشار خروجی قفسه سینه، داروهایی جهت حل کردن لخته‌ها تجویز کند. همچنین در برخی موارد جراح پیش از جراحی کاهش فشار، طی فرآیندی لختهٔ خون موجود در سیاهرگ یا سرخرگ را برمی‌دارد یا این عروق را ترمیم می‌کند.
اگر دچار سندرم خروجی قفسهٔ سینهٔ سرخرگی باشید، ممکن است جراح مجبور باشد سرخرگ آسیب‌دیده را با بخشی از یک سرخرگ از ناحیهٔ دیگری در بدن (پیوند) یا یک رگ مصنوعی، تعویض کند. این جراحی ممکن است همزمان با جراحی برداشتن دندهٔ اول انجام شود.
شیوهٔ زندگی و درمان‌های خانگی
اگر برای شما سندرم خروجی قفسهٔ سینه تشخیص داده شود، پزشک یا متخصص فیزیک‌درمانی به شما توصیه می‌کند که در خانه ورزش‌هایی را جهت تقویت و حمایت عضلات اطراف خروجی قفسهٔ سینه انجام دهید.
به‌طور کلی جهت اجتناب از وارد کردن فشار غیرضروری بر شانه‌ها و عضلات اطراف خروجی قفسهٔ سینه، موارد ذیل را انجام دهید:
- حفظ وضعیت قرارگیری مناسب بدن.
- در هنگام کار چندین بار جهت حرکت کردن و کشیدن عضلات خود، استراحت کنید.
- حفظ وزن مناسب
- اجتناب از حمل کیف سنگین بر دوش خود
- از فعالیت‌هایی که نشانه‌های شما را بدتر می‌کند اجتناب کنید یا خود را به طریقی با فعالیت وفق دهید تا انجام این کار، نشانه‌های سندرم خروجی قفسهٔ سینه را ایجاد نکند.
- محل کار خود را به طریقی تغییر دهید که به شما در حفظ وضعیت بدنی مناسب کمک کند و نشانه‌ها را بدتر نکند.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
