سندرم تونل کارپال
سندرم تونل کارپال سبب بروز بی‌حسی، گزگز و تعدادی علامت دیگر در دست (hand) یا بازو می‌شود. این سندرم بر اثر فشردگی یک عصب در تونل کارپال (معبر باریکی روی سطح داخلی مچ دست) ایجاد می‌گردد.
ساختار مچ دست، بیماری‌ها و احتمالاً حرکات مکرر دست می‌توانند منجر به ایجاد سندرم تونل کارپال شوند.
درمان مناسب معمولاً سبب کاهش گزگز و بی‌حسی و بازیابی عملکرد مچ و دست می‌شود.
علائم
علائم سندرم تونل کارپال معمولاً به‌صورت تدریجی شروع می‌شوند؛ اولین علامت آن اغلب ایجاد بی‌حسی و گزگز متناوب در انگشت شست، اشاره و انگشت وسط است.
سندرم تونل کارپال همچنین ممکن است سبب ایجاد درد در مچ یا کف دست شود. علائم شایع این سندرم عبارت‌اند از:
- گزگز یا بی‌حسی. ممکن است دست یا انگشتان‌تان بی‌حس یا دچار گزگز شوند؛ معمولاً انگشت شست و اشاره، وسط یا حلقه دچار این مشکلات می‌شوند و انگشت کوچک گرفتار نمی‌گردد. گاهی اوقات احساس می‌کنید که انگار به این انگشتان شوک الکتریکی وارد می‌شود.
احساس شوک ممکن است از مچ دست شروع شود و تا بازو برود. این علائم غالباً هنگام در دست گرفتن فرمان، گوشی تلفن یا روزنامه بروز می‌کنند. احساس شوک مذکور گاهی شما را از خواب بیدار می‌کند.
بسیاری از افراد برای تسکین علائم، دست‌هایشان را تکان می‌دهند. بی‌حسی ممکن است در طول زمان به مشکلی دائمی تبدیل شود.
- ضعف. ممکن است در دست خود احساس ضعف کنید و اجسام از دست‌تان بیفتند. این امر می‌تواند ناشی از بی‌حسی دست یا ضعف عضلات نیشگون‌گیرندهٔ (pinching) شست باشد که توسط عصب مدین (median) کنترل می‌شوند.
علل
سندرم تونل کارپال به‌دنبال وارد شدن فشار بر عصب مدین ایجاد می‌شود.
عصب مدین از طریق معبری در مچ دست (تونل کارپال) از ساعد به دست می‌رود. این عصب حس کف و انگشتان دست – به‌جز انگشت کوچک – را تأمین می‌کند و همچنین سیگنال‌هایی را برای کنترل حرکات عضلات قاعده‌ٔ شست ارسال می‌کند.
هر عاملی که در فضای تونل کارپال بر عصب مدین فشار بیاورد یا به آن آسیب بزند ممکن است منجر به سندرم تونل کارپال شود. شکستگی مچ دست و تورم و التهاب ناشی از آرتریت روماتوئید می‌توانند تونل کارپال را تنگ کرده و به عصب مدین آسیب برسانند.
در اغلب موارد، سندرم تونل کارپال تنها یک علت واحد ندارد. ممکن است ترکیبی از ریسک‌فاکتورها منجر به ایجاد این سندرم شوند.
ریسک‌فاکتورها
ارتباط چند عامل با سندرم تونل کارپال شناخته شده است. اگرچه این عوامل ممکن است به‌طور مستقیم سبب ایجاد سندرم نشوند ولی می‌توانند احتمال آسیب‌دیدگی عصب مدین یا افزایش وخامت آسیب‌دیدگی آن را بیشتر کنند. این عوامل عبارت‌اند از:
- عوامل ساختاری. شکستگی یا دررفتگی مچ و آرتریتی که سبب از ریخت افتادن استخوان‌های کوچک مچ می‌شود، می‌توانند فضای داخل تونل کارپال را تغییر دهند و بر عصب مدین فشار وارد نمایند.
احتمال ابتلا به سندرم مذکور در افرادی که تونل کارپال کوچک‌تری دارند، بیشتر است.
- جنسیت. به‌طور کلی سندرم تونل کارپال در زنان شیوع بیشتری دارد؛ این امر می‌تواند ناشی از آن باشد که اندازه‌ٔ تونل کارپال در زنان کوچک‌تر از مردان است.
همچنین زنانی که به سندرم تونل کارپال مبتلا هستند، ممکن است تونل کارپال کوچک‌تری نسبت به زنان سالم داشته باشند.
- بیماری‌های آسیب‌زننده به اعصاب. بعضی از بیماری‌های مزمن، مانند دیابت، احتمال آسیب‌دیدگی اعصاب – از جمله عصب مدین – را افزایش می‌دهند.
- بیماری‌های التهابی. بیماری‌های التهابی، مانند آرتریت روماتوئید، می‌توانند پوشش اطراف تاندون‌های مچ را تحت تأثیر قرار دهند و بر عصب مدین فشار وارد کنند.
- چاقی. چاق بودن یکی از ریسک‌فاکتورهای مهم سندرم تونل کارپال است.
- تغییر در تعادل مایعات بدن. احتباس مایعات می‌تواند سبب افزایش فشار داخل تونل کارپال و آسیب رساندن به عصب مدین شود. تغییر تعادل مایعات در دوران بارداری و یائسگی امری رایج است. سندرم تونل کارپالی که بر اثر بارداری ایجاد شده باشد، به‌طور کلی پس از بارداری خودبه‌خود برطرف می‌شود.
- سایر وضعیت‌ها. وضعیت‌هایی مانند یائسگی، چاقی، اختلالات تیروئید و نارسایی کلیوی ممکن است احتمال ابتلای شما به سندرم تونل کارپال را افزایش دهند.
- عوامل مربوط به محیط کار. ممکن است کار با وسایل لرزاننده یا کار در یک خط تولید که خم کردن طولانی‌مدت یا مکرر مچ دست را می‌طلبد، بر عصب مدین فشار وارد نماید یا وخامت آسیب عصبی موجود را افزایش دهد.
البته شواهد علمی موجود ضدونقیض‌اند و عوامل فوق به‌عنوان علل مستقیم ایجاد سندرم تونل کارپال تأیید نشده‌اند.
مطالعات متعددی ارتباط بین استفاده از کامپیوتر و ابتلا به سندرم تونل کارپال را بررسی کرده‌اند؛ البته هنوز مدرک محکمی برای اینکه «استفاده از کامپیوتر جزو ریسک‌فاکتورهای ابتلا به سندرم تونل کارپال است»، به‌دست نیامده، هرچند که کار با این وسیله می‌تواند موجب بروز نوع دیگری از درد در دست شود.
پیشگیری
راهکار اثبات‌شده‌ای برای پیشگیری از وقوع سندرم تونل کارپال وجود ندارد؛ اما شما می‌توانید با رعایت نکات زیر فشار وارد بر دست و مچ خود را به حداقل برسانید:
- آرام‌تر کار کنید و به دست‌تان استراحت دهید. برای نمونه اگر کار شما مستلزم استفاده از صندوق پیشخوان یا صفحه‌کلید است، کلیدها را آرام‌تر فشار دهید. اگر برای مدت طولانی به نوشتن می‌پردازید، از یک خودکار بزرگ استفاده کنید که محل در دست گرفتن آن نرم بوده و جوهر روانی داشته باشد.
- به‌صورت مکرر استراحت کنید. هرازگاهی به‌آرامی دست و مچ خود را بکشید و خم کنید. هر وقت که برایتان مقدور بود، فعالیت مکرر خود را متوقف کنید و به استراحت یا فعالیتی دیگر بپردازید؛ اگر در فعالیت خود از وسایل لرزاننده یا وسایلی که کار با آن‌ها مستلزم اعمال نیروی فراوان است، استفاده می‌کنید، رعایت این نکته اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.
- مواظب وضعیت مچ خود باشید. از خم کردن بیش‌ازحد مچ به بالا یا پایین خودداری کنید؛ بهتر است مچ‌تان در یک وضعیت میانه و ریلکس باشد. صفحه‌کلیدتان را هم‌سطح با آرنج یا کمی پایین‌تر از آن قرار دهید.
- حالت بدنی خود را بهبود ببخشید. داشتن یک حالت بدنی (posture) نامناسب سبب جلو آمدن شانه‌ها، کوتاه شدن عضلات گردن و شانه و فشار آوردن به اعصاب موجود در گردن می‌شود. این امر می‌تواند مچ، دست و انگشتان شما را تحت تأثیر قرار دهد.
- ماوس کامپیوتر خود را عوض کنید. مطمئن شوید که می‌توانید به‌راحتی با ماوس کامپیوترتان کار کنید و فشاری به مچ‌تان وارد نمی‌شود.
- دست‌هایتان را گرم نگه دارید. کار در محیط‌های سرد احتمال خشکی مفصلی و درد گرفتن دست را بیشتر می‌کند. اگر نمی‌توانید دمای محیط کارتان را تعدیل کنید، از دستکش‌های بدون انگشت استفاده کنید تا مچ و دست‌تان را گرم نگه دارند.
تشخیص
پزشک ممکن است از شما سؤالاتی بپرسد و توسط یک یا تعدادی از روش‌های زیر، تعیین کند که آیا شما به سندرم تونل کارپال مبتلا هستید یا خیر.
- شرح حال. پزشک الگوی علائم‌تان را بررسی می‌کند؛ برای نمونه، از آنجا که عصب مدین در تأمین حس انگشت کوچک نقش ندارد، وجود مشکلاتی در این انگشت ممکن است حاکی از آن باشد که شما به مشکلی غیر از سندرم تونل کارپال دچار شده‌اید.
علائم سندرم تونل کارپال معمولاً در هنگام نگه‌داشتن گوشی تلفن یا روزنامه، در دست گرفتن فرمان اتومبیل یا بیدار شدن از خواب در هنگام شب رخ می‌دهند.
- معاینه. پزشک شما را معاینه می‌کند و به بررسی حس انگشتان و قدرت عضلات دست‌تان می‌پردازد.
خم کردن مچ و ضربه زدن یا فشار آوردن به عصب می‌تواند موجب بروز علائم در بسیاری از افراد گردد.
- رادیوگرافی (اشعهٔ ایکس). بعضی از پزشکان به‌منظور بررسی سایر علل احتمالی درد مچ – مانند آرتریت یا شکستگی – برایتان رادیوگرافی تجویز می‌کنند.
- نوار عصب و عضله (الکترومیوگرام). با الکترومیوگرام می‌توان فعالیت الکتریکی عضلات را اندازه‌گیری کرد. در این تست، پزشک یک الکترود سوزنی را از طریق پوست وارد عضلات مختلف می‌کند تا فعالیت الکتریکی آن‌ها را در هنگام انقباض و استراحت تعیین نماید. به‌کمک الکترومیوگرام آسیب‌های عضلانی تشخیص داده می‌شوند و همچنین ممکن است سایر علل احتمالی ایجاد علائم رد شوند.
- مطالعات هدایت عصبی. این مطالعات بخشی از الکترومیوگرافی هستند؛ دو الکترود به پوست‌تان متصل می‌کنند و یک شوک الکتریکی کوچک را از طریق عصب مدین عبور می‌دهند تا ببینند که آیا سرعت هدایت ایمپالس‌ها در تونل کارپال کاهش یافته است یا خیر. از این روش می‌توان برای تشخیص مشکل و رد کردن احتمال وجود سایر مشکلات استفاده کرد.
درمان
پس از بروز علائم، در اولین فرصت برای درمان سندرم تونل کارپال اقدام کنید.
فعالیت خود را به‌طور مکرر متوقف کنید تا دست‌هایتان استراحت کنند. از انجام فعالیت‌هایی که وخامت علائم‌تان را افزایش می‌دهند خودداری کنید و به‌منظور کاهش التهاب، روی بخش ملتهب کیسه‌ٔ یخ قرار دهید.
سایر روش‌های درمانی شامل آتل‌بندی مچ، مصرف دارو و عمل جراحی می‌شوند. احتمال مفید واقع شدن آتل‌بندی و سایر اقدامات کنسرواتیو (کنترلکننده) درصورتی بیشتر است که علائم‌تان خفیف تا متوسط باشند و از بروز آن‌ها کمتر از 10 ماه گذشته باشد.
روش‌های درمانی غیرجراحی
در صورت تشخیص زودهنگام مشکل، روش‌های درمانی غیرجراحی می‌توانند به بهبود سندرم تونل کارپال کمک کنند؛ این روش‌ها عبارت‌اند از:
- آتل‌بندی مچ. استفاده از آتلی که مچ‌تان را در هنگام خواب ثابت نگه دارد، می‌تواند سبب کاهش بی‌حسی و گزگز شبانه شود. اگر باردار هستید، آتل‌بندی مچ در هنگام شب می‌تواند گزینه‌ٔ مناسبی برایتان باشد.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs). مصرف داروهای NSAID، مانند ایبوپروفن، ممکن است در کوتاه‌مدت باعث کاهش درد ناشی از سندرم تونل کارپال شود.
البته مدرکی دال بر بهبود سندرم تونل کارپال درنتیجه‌ٔ مصرف این داروها وجود ندارد.
- کورتیکواستروئیدها. پزشک ممکن است کورتیکواستروئیدی مثل کورتیزون را به تونل کارپال شما تزریق کند تا دردتان کاهش یابد. گاهی اوقات پزشک برای هدایت سوزن در این تزریق از سونوگرافی استفاده می‌کند.
کورتیکواستروئیدها التهاب و تورم را کاهش می‌دهند و درنتیجه، فشار وارد بر عصب مدین را کم می‌کنند. در مورد سندرم تونل کارپال، استفاده از کورتیکواستروئیدهای خوراکی به‌اندازه‌ٔ نوع تزریقی آن‌ها تأثیر ندارد.
اگر سندرم تونل کارپال بر اثر آرتریت روماتوئید یا سایر آرتریت‌های التهابی ایجاد شده باشد، درمان آرتریت ممکن است موجب کاهش علائم سندرم تونل کارپال شود؛ البته این موضوع هنوز ثابت نشده است.
عمل جراحی
در مواردی که علائم شدید‌اند یا به سایر روش‌های درمانی پاسخ نمی‌دهند، عمل جراحی ممکن است مناسب باشد.
در جراحی تونل کارپال، رباطی که بر عصب مدین فشار وارد می‌کند را می‌بُرند تا فشار وارد بر این عصب را کاهش دهند.
این جراحی را به دو شیوه می‌توان انجام داد:
- جراحی اندوسکوپیک. جراح از وسیله‌ای مشابه تلسکوپ استفاده می‌کند که دوربینی در آن تعبیه شده است تا فضای داخل تونل کارپال را مشاهده کند؛ او یک یا دو برش کوچک در دست یا مچ ایجاد می‌کند تا رباط مربوطه را ببُرد.
جراحی اندوسکوپیک در مقایسه با جراحی باز ممکن است در چند روز یا چند هفته‌ٔ بعد از عمل، درد کمتری را به بیمار تحمیل کند.
- جراحی باز. جراح برشی در کف دست، روی تونل کارپال، ایجاد می‌کند و رباط فشارآورنده به عصب مدین را می‌بُرد.
قبل از عمل، در مورد مزایا و معایب هر یک از دو روش بالا یا جراح خود صحبت کنید.
معایب و ریسک‌های عمل جراحی عبارت‌اند از:
- برش ناکامل رباط
- عفونی شدن زخم
- تشکیل بافت اسکار
- آسیب‌دیدگی عروق و اعصاب
در طی فرایند بهبودی پس از عمل جراحی، بافت‌های رباط به‌تدریج مجدداً به‌هم می‌پیوندند و این بار فضای بیشتری را برای عصب مدین فراهم می‌کنند. این فرایند بهبودی درونی معمولاً چند ماه به طول می‌انجامد؛ البته پوست در عرض چند هفته ترمیم می‌شود.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
اقدامات زیر ممکن است به‌طور موقت شدت علائم‌تان را کاهش دهند:
- در فعالیت‌هایی که مستلزم استفاده‌ٔ مکرر از دست‌ها هستند، استراحت‌های کوتاهی به خودتان بدهید.
- اگر چاق هستید یا اضافه‌وزن دارید، وزن‌تان را کاهش دهید.
- مچ خود را بچرخانید و کف دست و انگشتان را بکشید.
- مسکن‌هایی مثل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم مصرف کنید.
- شب‌ها از یک آتل راحت (نه تنگ) برای مچ دست‌تان استفاده کنید. این آتل را می‌توانید بدون نسخه از بیشتر داروخانه‌ها تهیه کنید.
- از خوابیدن روی دست‌هایتان خودداری کنید.
اگر درد، بی‌حسی یا ضعف شما عود کرد یا به‌صورت مداوم باقی ماند، به پزشک مراجعه کنید.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
