زانو درد

زانو درد شکایت رایجی است که می‌تواند تمامی سنین را درگیر سازد. درد زانو می‌تواند در نتیجهٔ یک آسیب، مانند پارگی لیگامنت یا غضروف به وجود آید. بیماری‌هایی مانند آرتریت، نقرس و عفونت‌ها نیز ممکن است سبب ایجاد درد زانو شوند.

مراقبت از خود در درمان بسیاری از دردهای خفیف زانو مؤثر است. فیزیک‌درمانی و بریس‌های زانو نیز به تسکین درد زانو کمک می‌کنند. با این وجود در برخی از موارد، ممکن است به جراحی ترمیمی نیاز باشد.

علائم

بسته به علت آسیب، ممکن است محل و شدت درد زانو متفاوت باشد. گاهی اوقات علائم و نشانه‌های ذیل نیز با درد زانو همراه هستند:

• تورم و خشکی
• قرمزی و گرمی
• ضعف یا بی‌ثباتی
• صدای ترق‌ترق یا قرچ‌قرچ در زانو
• ناتوانی در کامل صاف کردن زانو

زمان مراجعه به پزشک

در موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• نمی‌توانید روی زانوی خود وزنی را تحمل کنید یا در زانوی خود احساس بی‌ثباتی می‌کنید (انگار زیر زانو خالی می‌شود)
• تورم آشکار در زانو
• نمی‌توانید به‌طور کامل زانو را خم یا راست کنید.
• بدشکلی واضحی در پا یا زانوی خود مشاهده می‌کنید.
• افزون بر قرمزی، درد و تورم زانو، تب هم دارید.
• به دنبال یک آسیب، دچار درد شدید زانو شده‌اید.

علل

آسیب‌ها، مشکلات مکانیکی، انواع آرتریت‌ها و مشکلات دیگر، ممکن است سبب ایجاد درد زانو شوند.

آسیب‌ها

آسیب زانو می‌تواند هر کدام از لیگامنت‌ها، تاندون‌ها یا کیسه‌های پر از مایع (بورس) اطراف مفصل زانو را درگیر سازد. آسیب همچنین ممکن است سبب درگیری استخوان‌ها، غضروف و لیگامنت‌های خود مفصل شود. از جمله آسیب‌های رایج زانو می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• آسیب ACL. آسیب ACL به معنای پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) زانو است. ACL یکی از چهار لیگامنتی است که استخوان ساق پا را به استخوان ران متصل می‌کند. در افرادی که در بسکتبال، فوتبال یا دیگر ورزش‌هایی که به تغییر جهت‌های ناگهانی نیاز دارند شرکت می‌کنند، آسیب ACL رایج است.
• شکستگی‌ها. در حین تصادف‌های وسیلهٔ نقلیهٔ موتوری یا افتادن از ارتفاع، ممکن است استخوان‌های زانو شامل کشکک زانو (پاتلا)، دچار شکستگی شوند. گاهی اوقات افرادی که استخوان‌هایشان به دلیل استئوپورز ضعیف شده‌ است، تنها به علت سکندری خوردن، دچار شکستگی زانو می‌شوند.
• پارگی مینسک. مینسک از غضروف سخت و الاستیکی تشکیل شده‌ است و در میان استخوان‌های ران و ساق پا به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کند. اگر زمانی که زانو تحت فشار است ناگهان بچرخید، ممکن است دچار پارگی مینسک شوید.
• بورسیت زانو. بورس‌ها کیسه‌های پر از مایع کوچکی‌اند که خارج از مفصل زانو قرار دارند و سبب می‌شوند که تاندون‌ها و لیگامنت‌ها به نرمی روی مفصل بلغزند. برخی از آسیب‌های زانو، در این بورس‌ها التهاب ایجاد می‌کنند.
• تاندونیت پاتلا. تاندون بافت فیبروزی ضخیمی است که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کند. به تحریک یا التهاب تعداد یک یا بیشتر از تاندون‌ها، تاندونیت گفته می‌شود. دونده‌ها، اسکی‌بازها، دوچرخه‌سوارها و افرادی که در ورزش‌ها و فعالیت‌های پرشی شرکت می‌کنند، ممکن است دچار التهاب در تاندون پاتلا – تاندونی که عضلهٔ چهارسر در جلوی ران را به استخوان ساق متصل می‌کند- شوند.

مشکلات مکانیکی

از جمله مشکلات مکانیکی که سبب ایجاد درد زانو می‌شوند، عبارت‌اند از:

• جسم کنده‌شده. گاهی اوقات آسیب یا دژنراسیون استخوان یا غضروف سبب می‌شود که تکه‌ای از استخوان یا غضروف از جای خود کنده و در فضای مفصل شناور شود. این موضوع ممکن است مشکلی ایجاد نکند، مگر آنکه تکهٔ کنده‌شده در حرکات مفصل زانو اختلال ایجاد کند. این حالت شبیه مدادی می‌ماند که در لولای در گیر کرده باشد.
• سندرم باند ایلیوتیبیال. این سندرم زمانی رخ می‌دهد که باند ایلیوتیبیال – یک بافت نواری سخت که از سمت خارج مفصل ران تا سمت خارج زانو کشیده شده‌ است – تا حدی سفت می‌گردد که به بخش خارجی استخوان فمور، ساییده می‌شود. به‌ویژه دوندگان دوی استقامت و دوچرخه‌سواران، مستعد ابتلا به سندرم باند ایلیوتیبیال هستند.
• دررفتگی کشکک زانو. این آسیب زمانی رخ می‌دهد که استخوان مثلثی شکلی (پاتلا) که جلوی زانو را می‌پوشاند، از جای خود به بیرون – معمولاً به سمت خارج زانو – بلغزد. در برخی موارد، ممکن است کشکک زانو به جای خود بازنگردد و دررفتگی قابل مشاهده باشد.
• درد مفصل ران یا پا (Foot). ممکن است فرد در مفصل ران یا پای خود احساس درد کند و به همین دلیل، طرز راه رفتن خود را تغییر دهد تا از فشار وارده به این مفاصل بکاهد. این طرز راه رفتن جایگزین فشار بیشتری به مفصل زانو وارد می‌کند. در برخی موارد، ممکن است وجود مشکل در مفصل ران یا پا، سبب ایجاد درد زانو شود.

انواع آرتریت

بیش از ۱۰۰ نوع آرتریت وجود دارد. انواعی از آرتریت که با احتمال بیشتری زانو را درگیر می‌سازند شامل موارد ذیل می‌شوند:

• استئوآرتریت. این بیماری – که گاهی اوقات آرتریت دژنراتیو نامیده می‌شود – شایع‌ترین نوع آرتریت است. با افزایش سن و استفادهٔ بیش‌ازحد، غضروف زانو دچار فرسودگی و پارگی می‌شود و استئوآرتریت رخ می‌دهد.
• آرتریت روماتوئید. این بیماری ناتوان‌کننده‌ترین نوع آرتریت است. آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که می‌تواند تقریباً هر مفصلی در بدن – از جمله زانوها – را درگیر سازد. اگرچه آرتریت روماتوئید یک بیماری مزمن است، معمولاً شدت آن در افراد متفاوت است و ممکن است دارای دوره‌های خاموشی و عود باشد.
• نقرس. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که کریستال‌های اوریک اسید در مفصل تجمع یابند. با اینکه نقرس اغلب انگشت شست پا را درگیر می‌سازد، ممکن است در زانو نیز رخ دهد.
• نقرس کاذب. این بیماری که اغلب با نقرس اشتباه گرفته می‌شود، به علت به وجود آمدن کریستال‌های حاوی کلسیم در مایع مفصلی، ایجاد می‌شود. نقرس کاذب اغلب زانو را درگیر می‌کند.
• آرتریت سپتیک. گاهی اوقات مفصل دچار عفونت و به دنبال آن، تورم، درد و قرمزی می‌شود. آرتریت سپتیک می‌تواند به سرعت آسیب زیادی به غضروف زانو وارد سازد. اگر دچار درد زانو به همراه هر کدام از این نشانه‌ها هستید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

مشکلات دیگر

سندرم درد پاتلوفمورال یک اصطلاح کلی است که به دردی اطلاق می‌شود که منشأ آن بین کشکک زانو (پاتلا) و استخوان ران (فمور) زیر آن باشد. این بیماری در ورزشکاران، بالغان جوان – به‌ویژه افرادی که دچار حرکت نامناسب کشکک زانو هستند – و بالغان مسن‌تر – که اغلب به علت آرتریت کشکک زانوها دچار این بیماری می‌شوند- شایع است.

عوامل خطر

از جمله عواملی که احتمال ابتلا به مشکلات زانو را بالا می‌برند می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• اضافه وزن. اضافه وزن یا چاقی حتی در حین فعالیت‌های عادی روزانه مانند راه رفتن یا استفاده از پله‌ها، فشار وارده بر مفاصل زانو را افزایش می‌دهد. همچنین با تسریع تخریب غضروف مفصلی، احتمال ابتلا به استئوآرتریت را افزایش می‌دهد.
• انعطاف‌پذیری یا قدرت کم عضلات. کم بودن قدرت و انعطاف‌پذیری احتمال آسیب زانو را افزایش می‌دهد. عضلات قوی به ثبات مفاصل و حفاظت از آن‌ها کمک می‌کنند و انعطاف‌پذیری عضله، به دستیابی به دامنهٔ حرکت کامل زانو کمک می‌کند.
• ورزش‌ها یا مشاغل خاص. برخی از ورزش‌ها بیشتر از ورزش‌های دیگر به زانو فشار وارد می‌کنند. اسکی الپاین به علت کفش‌های اسکی سخت و احتمال زمین‌خوردن، پرش‌ها و چرخش‌ها در بسکتبال و ضربه‌های مکرر واردشده به زانو هنگام دویدن، همگی احتمال آسیب به زانو را افزایش می‌دهند. مشاغلی مانند کارهای ساختمانی یا کشاورزی نیز، به‌طور مکرر زانو را تحت فشار قرار می‌دهند و احتمال آسیب زانو را بالا می‌برند.
• آسیب قبلی. اگر زانو پیشتر آسیب دیده باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که دوباره دچار آسیب شود.

عوارض

همهٔ دردهای زانو جدی نیستند. اما اگر برخی از آسیب‌های زانو و بیماری‌ها مانند استئوآرتریت درمان نشوند، ممکن است به افزایش درد، آسیب مفصل و ناتوانی منجر گردند. آسیب زانو حتی اگر کوچک باشد، احتمال رخداد آسیب‌های مشابه در آینده را بالا می‌برد.

پیشگیری

اگرچه پیشگیری از درد زانو همیشه ممکن نیست، توصیه‌های زیر ممکن است مانع ایجاد آسیب و تخریب مفصل شوند:

• مراقب وزن خود باشید. یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید برای زانوی خود انجام دهید، حفظ وزن مناسب است. هر کیلوگرم وزن اضافه فشار بیشتری به مفاصل شما وارد می‌کند و احتمال آسیب و ابتلا به استئوآرتریت را بالا می‌برد.
• برای انجام ورزش خود، وضعیت بدنی مناسب داشته باشید. زمانی را به آمادگی جسمانی اختصاص دهید تا عضلات خود را برای شرکت در ورزش، آماده کنید. با یک مربی یا متخصص تربیت بدنی کار کنید تا مطمئن باشید تکنیک‌ها و حرکت‌های خود را به بهترین نحو ممکن انجام می‌دهید.
• به نحو احسن تمرین کنید. اطمینان حاصل کنید که تکنیک‌ها و الگوهای حرکتی که در ورزش یا فعالیت خود انجام می‌دهید، به نحو احسن انجام می‌شوند. استفاده از آموزش‌های فردی متخصص بسیار کمک‌کننده است.
• قوی شوید و انعطاف‌پذیر باقی بمانید. شایع‌ترین علت ایجاد آسیب زانو، ضعف عضلات است؛ بنابراین، تقویت عضلات چهار سر ران و همسترینگ – که از زانو حمایت می‌کنند – سودمند است. تمرین‌های تعادلی و پایداری به عضلات اطراف زانو کمک می‌کنند که همکاری مؤثرتری داشته باشند. عضلات ران نیز ممکن است سبب ایجاد درد زانو شوند، بنابراین کشش عضلانی اهمیت دارد. سعی کنید هنگام تمرین‌های شدید خود ورزش‌های انعطاف‌پذیری را نیز انجام دهید.
• در مورد ورزش عاقلانه عمل کنید. اگر دچار استئوآرتریت و درد مزمن زانو هستید یا دچار آسیب‌های مکرر می‌شوید، احتمالاً باید شیوهٔ ورزش کردن خود را تغییر دهید. شاید بهتر باشد حداقل برای چند روز در هفته، به جای ورزش اصلی خود ورزش‌های شنا، ایروبیک آبی یا دیگر فعالیت‌های کم‌ضربه را انجام دهید. گاهی اوقات محدود کردن فعالیت‌های ضربه‌ای ممکن است بیماری را تسکین دهد.