استنوز (تنگی) شریان کلیوی
استنوز شریان کلیوی شامل تنگی یک یا چند شریان خونرسان به کلیه می‌شود.
تنگی این شریان‌ها از رسیدن مقادیر کافی خون غنی از اکسیژن به کلیه‌ها جلوگیری می‌کند. کلیه‌ها برای اینکه بتوانند خون را از مواد زائد تصفیه کنند و مایعات اضافی را دفع نمایند، به جریان خون کافی نیاز دارند. کاهش جریان خون کلیوی ممکن است سبب افزایش فشار خون در کل بدن شود و به بافت کلیه آسیب بزند.
علائم
استنوز شریان کلیوی ممکن است تا زمانی که به یک وضعیت پیشرفته نرسد، علامتی نداشته باشد. بیشتر افراد مبتلا به این مشکل علامتی از خود بروز نمی‌دهند. گاهی‌اوقات به‌طور تصادفی و در حین انجام تست برای سایر مشکلات، به استنوز شریان کلیوی پی می‌برند. اگر دچار موارد زیر باشید، پزشکتان به بیماری شما مشکوک می‌شود:
- افزایش ناگهانی یا بی‌دلیل فشار خون
- بالا بودن فشار خون قبل از 30 سالگی یا بعد از 50 سالگی
با پیشرفت استنوز شریان کلیوی نشانه‌ها و علائم آن ممکن است شامل موارد زیر شوند:
- فشار خون بالایی که کنترل آن مشکل است
- صدای غیرعادی ناشی از عبور جریان خون از شریان تنگ‌شده که با گذاشتن استتسکوپ بر روی کلیه‌ها شنیده می‌شود
- افزایش سطح پروتئین در ادرار یا سایر علائم عملکرد غیرطبیعی کلیوی
- ضعیف‌تر شدن عملکرد کلیوی در طول دوره‌ٔ درمان فشار خون بالا
- تجمع مایعات در بافت‌های بدن و ورم آن‌ها
- نارسایی قلبی مقاوم به درمان
زمان مراجعه به پزشک
اگر متوجه وجود هرگونه علامت پایداری در خود شدید که مایه‌ٔ نگرانی‌تان می‌شود، به پزشک مراجعه کنید.
علل
دو علت اصلی استنوز شریان کلیوی عبارت‌اند از:
- آترواسکلروز (تصلب) شریان‌های کلیوی. به تجمع چربی‌ها، کلسترول و سایر مواد (پلاک‌ها) در داخل و بر روی دیواره‌ٔ شریان‌ها آترواسکلروز می‌گویند. هرچه این تجمع بزرگ‌تر شود، سخت‌تر شده، جریان خون را کاهش می‌دهد و موجب تشکیل بافت اسکار در کلیه‌ها می‌شود و سرانجام، شریان دچار تنگی می‌گردد. بیشتر موارد تنگی شریان کلیوی در نتیجه‌ٔ آترواسکلروز رخ می‌دهد.
- دیسپلازی فیبروماسکولار. در دیسپلازی فیبروماسکولار، عضلات دیواره‌ٔ شریان به‌طور غیرطبیعی رشد می‌کنند. در این حالت، شریان کلیوی ممکن است متناوباً دارای بخش‌های تنگ و گشاد باشد که ظاهری شبیه تسبیح به آن می‌دهد.
شریان کلیوی ممکن است آن‌قدر تنگ شود که از رسیدن جریان خون کافی به کلیه‌ها ممانعت کنند و موجب آسیب‌دیدگی آن‌ها شود. این مشکل می‌تواند در یکی از کلیه‌ها یا در هر دوی آن‌ها رخ دهد. متخصصان علت ایجاد دیسپلازی فیبروماسکولار را نمی‌دانند؛ این مشکل در زنان شایع‌تر است و ممکن است مادرزادی باشد.
آترواسکلروز و دیسپلازی فیبروماسکولار می‌توانند علاوه بر شریان‌های کلیوی بر سایر شریان‌های بدن هم تأثیر بگذارند و عوارض ثانویه‌ای به دنبال داشته باشند.
در موارد نادر، استنوز شریان کلیوی در نتیجه‌ٔ مشکلاتی از قبیل: واسکولیت (التهاب رگ خونی)، نوروفیبروماتوز (نوعی اختلال در سیستم عصبی که موجب رشد تومورها در آن بافت می‌شود) یا فشردگی خارجی (توده‌ای که در شکم تشکیل می‌شود و بر شرایین کلیوی فشار وارد می‌کند) ایجاد می‌شود.
ریسک‌فاکتورها
بیشتر موارد استنوز شریان کلیوی در نتیجه‌ٔ آترواسکلروز رخ می‌دهد. ریسک‌فاکتورهای آترواسکلروز شریان‌های کلیوی مشابه سایر عروق بدن بوده و عبارت‌اند از:
- افزایش سن
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت
- چاقی
- استعمال دخانیات
- داشتن سابقه‌ٔ فامیلی بیماری قلبی
- نداشتن فعالیت فیزیکی
عوارض ثانویه
عوارض ثانویه‌ٔ استنوز (تنگی) شریان کلیوی عبارت‌اند از:
- فشار خون بالا
- نارسایی کلیه؛ در این حالت فرد به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز پیدا می‌کند
- احتباس مایعات (ادم) در پاها، که موجب ورم پا یا قوزک می‌شود
- تنگی نفس در نتیجه‌ٔ تجمع ناگهانی مایعات در ریه‌ها
تشخیص
برای تشخیص استنوز شریان کلیوی پزشکتان ممکن است ابتدا اقدامات زیر را انجام دهد:
- معاینه‌ٔ فیزیکی که شامل گذاشتن استتسکوپ بر نواحی کلیوی به منظور شنیدن صداهای حاکی از تنگی شریان است
- گرفتن شرح حال
- آزمایش خون و ادرار برای بررسی عملکرد کلیوی
- آزمایش خون و ادرار برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تنظیم‌کننده‌ٔ فشار خون
استفاده از روش‌های عکس‌برداری نیز برای تشخیص استنوز شریان کلیوی رایج است.
- سونوگرافی فراصوتی داپلر. امواج صوتی پرفرکانس به پزشک این امکان را می‌دهد که شریان‌ها و کلیه‌ها را مشاهده کند و عملکردشان را بررسی نماید. این روش همچنین در یافتن انسدادهای موجود در مسیر عروق خونی و تعیین وخامت آن‌ها به پزشک کمک می‌کند.
- توموگرافی رایانه‌ای (CT اسکن). در CT اسکن توسط یک دستگاه مولد اشعهٔ ایکس که به یک رایانه مرتبط است، تصاویری مقطعی از شریان‌های کلیوی ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است برای مشخص شدن جریان خون، به شما رنگ تزریق کنند.
- آنژیوگرافی تشدید مغناطیسی(MRA). در MRA توسط امواج رادیویی و میدان‌های قدرتمند مغناطیسی، تصاویری دقیق و سه‌بعدی از کلیه و شریان‌های کلیوی ایجاد می‌شود. تزریق رنگ به شریان‌ها موجب مشخص شدن عروق خونی در حین تصویربرداری می‌شود.
- آرتریوگرافی(آنژیوگرافی) کلیوی. این شیوه‌ٔ خاص از عکس‌برداری که به کمک اشعهٔ ایکس صورت می‌گیرد، به پزشک این امکان را می‌دهد که انسدادهای شریان‌های کلیوی را پیدا کند و گاهی‌اوقات توسط یک بالون و استنت، تنگ‌شدگی‌ها را برطرف سازد. پیش از آغاز عکس‌برداری، به‌منظور مشخص شدن شریان‌ها و افزایش وضوح جریان خون، توسط یک لوله‌ٔ دراز و باریک (کاتتر) رنگ را به داخل شریان‌های کلیوی تزریق می‌کنند. در این روش، اغلب دهانه‌ٔ رگ خونی را توسط استنت باز می‌کنند.
درمان
درمان استنوز شریان کلیوی ممکن است شامل تغییر سبک زندگی، مصرف دارو یا عمل جراحی باشد؛ گاهی‌اوقات بهتر است از ترکیبی از این روش‌ها استفاده شود. همچنین ممکن است با توجه به وضعیت سلامت و علائم شما تنها کار لازم این باشد که تحت نظر یک پزشک قرار بگیرید.
تغییر سبک زندگی
اگر فشار خونتان به‌طور اندک یا شدید بالا رفته باشد، ممکن است نیازمند اعمال تغییراتی در سبک زندگی خود باشید؛ برای نمونه:
- به وزن مناسب برسید و اگر اضافه‌وزن دارید آن را کاهش دهید.
- غذاهای سالم مصرف نمایید.
- مصرف نمک را محدود کنید.
- از لحاظ جسمی فعال باشید.
- استرس‌تان را کاهش دهید.
- اگر از الکل و نوشیدنی‌های کافئین‌دار استفاده می‌کنید، آن‌ها را به‌صورت متعادل مصرف نمایید.
- دخانیات مصرف نکنید.
داروها
فشار خون بالا را – حتی اگر عمدتاً مربوط به استنوز شریان کلیوی باشد – می‌توان با مصرف دارو معالجه کرد. یافتن داروی مناسب یا ترکیب مناسبی از داروها ممکن است نیازمند شکیبایی و گذر زمان باشد.
بعضی از داروهای رایج که برای درمان فشار خون بالای ناشی از استنوز شریان کلیوی به‌کار می‌روند، عبارت‌اند از:
- داروهای بازدارنده‌ٔ آنزیم تبدیل‌کننده‌ٔ آنژیوتانسین (ACE) و داروهای بلوک‌کننده‌‌ٔ گیرنده‌ٔ آنژیوتانسین ۲ (ARBs). این داروها سبب استراحت (رفع انقباض) عروق خونی می‌شوند و از تشکیل یا اثرگذاری ماده‌ای شیمیایی به نام آنژیوتانسین II -که عروق را تنگ می‌کند – جلوگیری می‌کنند.
- ادرارآورها. این داروها به بدن کمک می‌کنند که سدیم و آب اضافی خود را دفع کند.
- بتابلاکرها و آلفا-بتابلاکرها. این‌ها ممکن است سبب آهسته شدن ضربان قلب شوند و در نتیجه فشار وارده به عروق را در هنگام اتساع کاهش دهند.
- بلوک‌کننده‌های کانال کلسیمی. این‌ها به استراحت (عدم انقباض) عروق خونی کمک می‌کنند.
اگر علت استنوز شریان کلیوی آترواسکلروز (تصلب شرایین) باشد، پزشک ممکن است آسپرین و داروهای کاهنده‌ٔ کلسترول را هم تجویز کند. این وضعیت خودتان است که تعیین می‌کند چه داروهایی مناسب شماست.
پروسیجرها
برای بعضی از افراد – مثلاً آن‌هایی که فشار خون کنترل‌نشده دارند و مبتلا به مشکلاتی همچون ادم ریوی یا ضعف عملکرد کلیوی هستند – ممکن است پروسیجرهایی (اعمالی) برای بازگردانی عبور خون از شریان کلیوی به حالت طبیعی و بهبود جریان خون کلیوی صورت گیرد. این پروسیجرها عبارت‌اند از:
- آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری کلیوی. در این مورد پزشک شریان کلیوی تنگ‌شده را باز می‌کند و وسیله‌ای را داخل آن قرار می‌دهد که موجب باز نگه داشتن رگ و جریان بهتر خون می‌شود.
- جراحی بای‌پس شریان کلیوی. در این مورد پزشک یک رگ خونی را به شریان کلیوی پیوند می‌زند تا مسیر جدیدی را برای رسیدن خون به کلیه ایجاد کند. گاهی‌اوقات این رگ پیوندی را از کبد یا طحال به‌دست می‌آورند.
پژوهش‌های بالینی اخیر که آنژیوپلاستی و استنت‌گذاری کلیوی را با مصرف دارو مقایسه کرده‌اند، تفاوتی بین میزان تأثیرگذاری آن‌ها در کاهش فشار خون و تقویت عملکرد کلیوی در افراد مبتلا به استنوز شریان کلیوی گزارش نکردند. پروسیجرهای مذکور را زمانی به‌کار می‌برند که استفاده از داروها به‌تنهایی موفقیت‌آمیز نبوده باشد.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
در جریان درمان استنوز شریان کلیوی، پزشکتان ممکن است به شما توصیه کند که تغییرات زیر را در سبک زندگی خود اعمال کنید:
- رسیدن به وزن مناسب. با افزایش وزن، فشار خون هم افزایش می‌یابد. اگر اضافه‌وزن دارید، حتی کاهش 10 پوند (حدود 5 کیلوگرم) از وزنتان هم می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
- مصرف نمک را محدود کنید. نمک و غذاهای شور باعث احتباس مایعات در بدن می‌شوند. این امر می‌تواند موجب افزایش حجم خون و در نتیجه افزایش فشار خون شود.
- فعالیت فیزیکی داشته باشید. داشتن برنامه‌ای منظم برای فعالیت‌های فیزیکی موجب کاهش وزن و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شود و سطح کلسترول و فشار خون بدن را هم کم می‌کند. پیش از شروع فعالیت فیزیکی، برنامه‌ٔ ورزشی خود را با پزشکتان مطرح کنید، به‌خصوص اگر فشار خون بالایی دارید و در گذشته، چندان از لحاط فیزیکی فعال نبوده‌اید.
- استرس خود را کاهش دهید. استرس می‌تواند به‌طور موقت فشار خونتان را افزایش دهد. میزان این افزایش به سطح استرس و نحوه‌ٔ واکنش بدنتان به آن بستگی دارد.
- در صورت استفاده از الکل، مصرف آن را محدود کنید. مصرف زیاد الکل ممکن است موجب افزایش فشار خون شود.
- از استعمال دخانیات بپرهیزید. تنباکو به عروق خونی آسیب می‌زند و فرآیند تصلب شرایین را سرعت می‌بخشد. در صورت استعمال دخانیات، از پزشکتان بخواهید که برای ترک آن به شما کمک کند.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
