استئومیلیت (عفونت استخوان)
استئومیلیت به معنای عفونت در استخوان است. عوامل عفونی از طریق جریان خون یا از بافت‌های اطراف، به استخوان می‌رسند. اگر آسیبی استخوان را در معرض میکروب‌ها قرار دهد، عفونت در خود استخوان نیز ممکن است رخ دهد.
افراد سیگاری و افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن – مانند دیابت یا نارسایی کلیه – بیشتر مستعد ابتلا به عفونت استخوان‌اند. اگر بیماران دیابتی دارای زخم پا باشند، ممکن است در پا دچار عفونت استخوان شوند.
استئومیلیت یا عفونت استخوان زمانی به عنوان بیماری لاعلاج شناخته می‌شد، اما امروزه می‌توان با موفقیت آن را درمان نمود. بیشتر افراد جهت برداشتن قسمت‌های مردهٔ استخوان، تحت جراحی قرار می‌گیرند. معمولاً پس از جراحی به آنتی‌بیوتیک‌های وریدی قوی نیاز است.
نشانه‌ها
علائم و نشانه‌های استئومیلیت شامل موارد ذیل می‌شود:
- تب
- تورم، گرمی و قرمزی بر روی ناحیهٔ دچار عفونت
- درد در ناحیهٔ دچار عفونت
- خستگی
گاهی اوقات استئومیلیت هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارد یا افتراق علائم و نشانه‌های آن از بیماری‌های دیگر مشکل است. این موضوع به‌خصوص در نوزادان، بالغان مسن‌تر و افراد با نقص سیستم ایمنی صحت دارد.
زمان مراجعه به پزشک
اگر استخوان‌درد شما بدتر شد و همراه آن دچار تب هم بودید، به پزشک مراجعه کنید. اگر به خاطر بیماری یا آسیب یا جراحی اخیر مستعد عفونت هستید، در صورتی که متوجه علائم و نشانه‌های عفونت شدید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
علل
بیشتر موارد عفونت استخوان به علت عفونت با باکتری‌های استافیلوکوک رخ می‌دهند. این باکتری‌ها نوعی از میکروب‌ها هستند که اغلب بر روی پوست یا داخل حفرهٔ بینی افراد – حتی افراد سالم – یافت می‌شوند.
میکروب‌ها از روش‌های مختلفی وارد استخوان می‌شوند، از جمله:
- جریان خون. میکروب‌هایی که در نقاط دیگر بدن وجود دارند – برای مثال میکروب ذات‌الریه در ریه‌ها یا میکروب‌های مسئول عفونت مجرای ادراری مثانه – ممکن است از طریق جریان خون، به یک ناحیهٔ ضعیف‌شده در استخوان برسند.
- آسیب. زخم‌های شدید سوراخ‌کننده (زخم‌هایی که کوچک ولی عمیق‌اند) میکروب‌ها را تا عمق بدن حمل می‌کنند. اگر این زخم دچار عفونت شود، میکروب‌ها به استخوانی که در نزدیکی محل زخم قرار دارد، سرایت می‌کنند. همچنین در صورتی که شکستگی استخوان به حدی شدید باشد که بخشی از استخوانِ شکسته از پوست بیرون بزند، میکروب‌ها وارد بدن می‌شوند.
- جراحی. در حین جراحی‌های تعویض مفصل یا ترمیم شکستگی، استخوان ممکن است به‌طور مستقیم با میکروب‌ها آلوده شود.
عوامل خطر
استخوان معمولاً نسبت به عفونت مقاوم است، اما این مقاومت با افزایش سن کاهش می‌یابد. از جمله عوامل دیگری که استخوان را مستعد عفونت استخوان می‌کند، شامل موارد زیر می‌شود:
آسیب یا جراحی ارتوپدی اخیر
شکستگی‌های شدید استخوان یا زخم‌های سوراخ‌کنندهٔ عمیق، برای باکتری‌ها مسیری به داخل استخوان یا بافت‌های اطراف باز می‌کنند. یک زخم سوراخ‌کنندهٔ عمیق مانند گازگرفتگی حیوان یا میخی که به داخل کفش فرورفته است نیز، مسیری برای عفونت فراهم می‌کند.
جراحی‌های انجام‌شده جهت ترمیم استخوان‌های شکسته یا تعویض مفاصل فرسوده نیز برای میکروب‌ها مسیری برای ورود به استخوان باز می‌کنند. ابزار ارتوپدی کاشته‌شده، عامل خطری برای عفونت‌اند.
اختلالات خونرسانی
اگر رگ‌ها آسیب دیده یا مسدود شده باشند، بدن نمی‌تواند سلول‌های مقابله‌کننده با عفونت را – که از گسترش عفونت کوچک جلوگیری می‌کنند –به‌درستی توزیع کند. در نتیجه یک زخم سطحی کوچک به یک زخم عمیق پیشرفت می‌کند و ممکن است بافت‌های عمقی و استخوان، در معرض عفونت قرار گیرند.
از جمله بیماری‌هایی که در خونرسانی اختلال ایجاد می‌کنند شامل موارد زیر می‌شود:
- دیابت کنترل‌نشده
- بیماری عروقی محیطی (که اغلب با سیگارکشیدن مرتبط است)
- بیماری سلول‌های داسی شکل
بیماری‌هایی که به دسترسی‌های وریدی (کاتتر وریدی) نیاز دارند
در برخی از بیماری‌ها، نیاز است که با استفاده از لوله‌های پزشکی، اندام داخلی بدن با دنیای بیرون ارتباط پیدا کند. با این وجود، لوله‌گذاری ممکن است به‌عنوان راهی برای ورود میکروب‌ها به بدن نیز عمل کند و به‌طور کلی احتمال ابتلا به عفونت (که ممکن است به عفونت استخوان نیز منجر شود) را بالا ببرد.
از این لوله‌گذاری برای موارد ذیل استفاده می‌شود:
- لوله‌گذاری ماشین دیالیز
- سوندهای ادراری (کاتترهای ادراری)
- لوله‌گذاری درون وریدی طولانی‌مدت، که با نام کاتتر ورید مرکزی نیز شناخته می‌شوند
بیماری‌هایی که سبب نقص ایمنی می‌شوند
اگر سیستم ایمنی به علت بیماری یا دارو ضعیف شده باشد، احتمال ابتلا به عفونت استخوان بالاتر است. عواملی که سبب تضعیف سیستم ایمنی می‌شوند شامل موارد ذیل‌اند:
- درمان سرطان
- دیابت کنترل‌شده
- نیاز به استفاده از کورتیکواستروئیدها یا داروهای مهارکنندهٔ فاکتور نکروزدهندهٔ تومور (یکی از پروتئین‌های مهم سیستم ایمنی)
مواد مخدر
افرادی که مواد مخدر به خود تزریق می‌کنند با احتمال بیشتری به عفونت استخوان مبتلا می‌شوند، زیرا احتمالاً از سوزن‌های ضدعفونی‌نشده استفاده می‌کنند و معمولاً قبل از تزریق پوست خود را ضدعفونی نمی‌کنند.
عوارض
از جمله عوارض عفونت استخوان شامل موارد زیر می‌شود:
- مرگ استخوان (استئونکروز). عفونت استخوان مانع خونرسانی به استخوان و در نتیجه مرگ بافت استخوان می‌شود. جهت مؤثر واقع شدن آنتی‌بیوتیک‌ها، نواحی مردهٔ استخوان باید با جراحی برداشته شوند.
- آرتریت سپتیک. گاهی اوقات عفونت استخوان به مفصلی در نزدیکی محل عفونت، سرایت می‌کند.
- اختلال رشد. در کودکان اگر عفونت استخوان در نواحی نرم‌تر استخوان – که صفحهٔ رشد خوانده می‌شود و در دو انتهای استخوان‌های بلند دست و پا وجود دارد – رخ دهد، ممکن است رشد طبیعی استخوان‌ها و مفاصل را دچار اختلال کند.
- سرطان پوست. اگر عفونت استخوان سبب ایجاد زخم باز با ترشح چرکی شده باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که پوست اطراف ناحیهٔ زخم دچار سرطان سلول‌های سنگفرشی شود.
پیشگیری
اگر به شما گفته شده است که احتمال بیشتری وجود دارد که دچار عفونت شوید، دربارهٔ روش‌های جلوگیری از رخداد عفونت، با پزشک خود صحبت کنید. کاهش احتمال عفونت احتمال ابتلا به عفونت استخوان را نیز کاهش می‌دهد.
به‌طور کلی، سعی کنید دچار زخم و خراش نشوید و از پنجه‌زدن و گاز‌گرفتن حیوانات دوری کنید. این موارد باعث می‌شوند که میکروب‌ها به‌راحتی وارد بدن شوند. اگر شما یا کودکتان دچار زخم کوچکی شدید، بلافاصله محل زخم را تمیز کنید و با بانداژ تمیز آن را ببندید. دائماً محل زخم را بررسی کنید و مراقب علائم عفونت باشید.
تشخیص
پزشک ممکن است جهت بررسی وجود حساسیت به لمس، تورم یا گرمی، نواحی اطراف استخوان عفونی را معاینه کند. در صورت وجود زخم پا، پزشک ممکن است با استفاده از یک پروب کدر، فاصلهٔ زخم تا استخوان زیرین را تعیین کند.
پزشک جهت تشخیص استئومیلیت و تعیین علت عفونت، احتمالاً ترکیبی از آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی را درخواست می‌کند. این آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد ذیل شوند:
- آزمایش خون. در آزمایش خون ممکن است افزایش تعداد گلبول‌های سفید یا عوامل دیگری مشاهده شود که نشان می‌دهند بدن در حال مبارزه با عفونت است. اگر عفونت استخوان به علت عفونت در خون ایجاد شده باشد، آزمایش ممکن است عامل عفونیِ مسئول عفونت را آشکار کند. هیچ آزمایش خونی وجود ندارد که وجود داشتن یا نداشتن استئومیلیت را تعیین کند. با این حال آزمایش خون به پزشک سرنخ‌هایی از بیماری شما را می‌دهد و به وی در تصمیم‌گیری دربارهٔ نوع آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی مورد نیاز دیگر، کمک می‌کند.
روش‌های تصویربرداری
- گرافی‌ها. گرافی آسیب استخوان را نشان می‌دهد. با این وجود ممکن است تا چندین هفته پس از آغاز عفونت استخوان، آسیب قابل‌مشاهده نباشد. اگر زمان زیادی از عفونت استخوان نگذشته باشد، ممکن است انجام روش‌های تصویربرداری دقیق‌تر ضرورت یابد.
- تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI). دستگاه ام‌آرآی (MRI) با استفاده از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی، تصاویر بسیار دقیقی از استخوان و بافت‌های نرم اطراف آن به دست می‌آورد.
- توموگرافی کامپیوتری (CT). دستگاه سی‌تی اسکن از زوایای بسیاری از بدن گرافی می‌گیرد. سپس با ترکیب این گرافی‌ها، تصاویر مقطعی پرجزئیاتی از ساختارهای درونی فرد به دست می‌آورد. معمولاً تنها در صورتی سی‌تی اسکن انجام می‌شود که فرد قادر به انجام ام‌آرآی (MRI) نباشد.
نمونه‌گیری از استخوان
نمونه‌گیری از استخوان، نوع میکروب مسئولِ عفونت را آشکار می‌کند. دانستن نوع میکروب، به پزشک در انتخاب آنتی‌بیوتیکی که عملکرد خوبی روی آن میکروبِ به‌خصوص دارد کمک می‌کند.
در نمونه‌گیری باز، جهت دسترسی به استخوان به بیهوشی و جراحی نیاز است. در برخی موارد جراح برای نمونه‌برداری، سوزن بلندی را به داخل پوست و استخوان وارد می‌کند. این روش به بی‌حسی موضعی نیاز دارد تا محل ورود سوزن بی‌حس شود. ممکن است از گرافی یا روش‌های تصویربرداری دیگر برای هدایت سوزن استفاده شود.
درمان
رایج‌ترین روش درمان استئومیلیت ، برداشتن بخش‌های عفونی یا مردهٔ استخوان به وسیلهٔ جراحی و سپس استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های وریدی – که فقط در بیمارستان تجویز می‌شوند – است.
جراحی
بسته به شدت عفونت، در جراحی استئومیلیت ممکن است یک یا تعداد بیشتری از کارهای زیر انجام شود:
- تخلیهٔ ناحیهٔ عفونی. باز کردن ناحیهٔ اطراف استخوان عفونی به جراح اجازه می‌دهد که هرگونه چرک یا مایعی را که در پاسخ به عفونت تجمع یافته است، تخلیه کند.
- برداشتن استخوان یا بافت بیمار. در روشی به نام دبریدمان، جراح تا حد ممکن قسمت‌های بیمار استخوان را برمی‌دارد. وی همچنین مقدار کمی از استخوان سالمی را که در حاشیهٔ استخوان بیمار قرار دارد برمی‌دارد تا از برداشت کامل نواحی عفونی، اطمینان حاصل کند. در صورت وجود علائم عفونت در بافت‌های اطراف، ممکن است این بافت‌ها نیز برداشته شوند.
- برقراری مجدد جریان خون به استخوان. جراح ممکن است فضای خالی به‌جامانده پس از دبریدمان را با تکه‌ای از استخوان یا بافت‌های دیگری از قسمت‌های دیگر بدن (مانند پوست یا عضله) پر کند.
گاهی اوقات تا زمانی که فرد به قدری سلامتی خود را بازیابد که بتواند تحت جراحی پیوند استخوان یا بافت قرار گیرد، حفرهٔ به‌وجودآمده در اثر عفونت استخوان، با پرکننده‌های موقت پر می‌شود. پیوند زدن به بدن در ترمیم رگ‌های آسیب‌دیده و تشکیل استخوان جدید، کمک می‌کند.
- برداشتن اجسام خارجی. در برخی موارد اجسام خارجی – مانند صفحه‌ها یا پیچ‌های جراحی در جراحی‌های قبلی که در محل قرار داده شده‌اند – باید خارج شوند.
- قطع عضو. گاهی اوقات جراح جهت جلوگیری از گسترش عفونت، چاره‌ای جز قطع عضو عفونی ندارد.
درمان دارویی
با نمونه‌گیری از استخوان می‌توان نوع میکروب مسئول عفونت را مشخص نمود و در نتیجه پزشک می‌تواند آنتی‌بیوتیک مؤثر در برابر آن نوع میکروب را تجویز کند. این آنتی‌بیوتیک‌ها معمولاً به مدت شش هفته از طریق یک ورید در بازو تجویز می‌شوند. در عفونت‌های شدیدتر، ممکن است به یک دورهٔ آنتی‌بیوتیک خوراکی نیز نیاز باشد.
اگر سیگاری هستید، ترک سیگار به تسریع درمان کمک می‌کند. انجام اقدامات کنترل‌کنندهٔ بیماری‌های مزمن نیز اهمیت دارد، برای نمونه اگر مبتلا به دیابت هستید باید قند خون خود را کنترل کنید.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
