استئوآرتریت
استئوآرتریت شایع‌ترین نوع آرتریت است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را درگیر می‌کند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که غضروف محافظت‌کنندهٔ انتهای استخوان‌ها – که به‌عنوان بالشتک عمل می‌کند – در طول زمان دچار فرسودگی شود.
اگرچه استئوآرتریت ممکن است در هر مفصلی رخ دهد، این بیماری بیشتر در مفاصل دست، زانو، ران و ستون فقرات به وجود می‌آید.
معمولاً می‌توان نشانه‌های استئوآرتریت را مدیریت نمود؛ اگرچه آسیبی که به مفاصل رسیده است، برگشت‌پذیر نیست. اجتناب از بی‌حرکتی، حفظ وزن مناسب و برخی درمان‌ها، پیشرفت بیماری را آهسته می‌کنند و به تسکین درد و بهبود عملکرد مفاصل، کمک می‌کنند.
نشانه‌ها
نشانه‌های استئوآرتریت اغلب به آهستگی بروز می‌یابند و با گذشت زمان بدتر می‌شوند. از جمله علائم و نشانه‌های استئوآرتریت، شامل موارد زیر می‌شوند:
- درد. مفاصل درگیر در حین یا پس از حرکت کردن، دچار درد می‌شوند.
- خشکی. خشکی مفاصل ممکن است پس از بیدار شدن یا بی‌تحرکی، بیشتر نمود داشته باشد.
- حساسیت به لمس. اگر به مفصل یا نزدیکی آن فشار اندکی وارد کنید، ممکن است دچار درد شوید.
- ازدست‌دادن انعطاف‌پذیری. ممکن است دامنهٔ حرکت مفصل کاهش یابد و نتوانید آن را به اندازهٔ قبل حرکت دهید.
- حس ساییده شدن استخوان‌ها به یکدیگر. ممکن است هنگام حرکت مفصل احساس کنید استخوان‌ها به یکدیگر ساییده می‌شوند. همچنین ممکن است صدای ترق و تروق کردن بشنوید.
- خارهای استخوانی. این زائده‌های استخوانی ممکن است در اطراف مفصل درگیر به وجود آیند و مانند برآمدگی‌های سخت به نظر برسند.
- تورم. تورم ممکن است به علت التهاب بافت نرم اطراف مفصل ایجاد شود.
علل
استئوآرتریت در نتیجهٔ تخریب تدریجی غضروف پوشانندهٔ انتهای استخوان‌ها در مفاصل، رخ می‌دهد. غضروف بافتی محکم و لغزنده است که حرکتِ تقریباً بدون اصطکاک مفصل را ممکن می‌سازد. در نهایت، اگر غضروف به‌طور کامل تخریب شود، استخوان به روی استخوان ساییده می‌شود.
از استئوآرتریت اغلب به عنوان بیماری فرسودگی و خوردگی یاد می‌شود. اما استئوآرتریت به جز تخریب غضروف، تمام مفصل را درگیر می‌سازد. این بیماری سبب ایجاد تغییرات استخوانی و تخریب بافت همبند نگهدارندهٔ مفصل و بافت همبندی که عضلات را به استخوان متصل می‌کند، می‌شود. این بیماری باعث التهاب بافت پوشانندهٔ مفصل نیز می‌شود.
عوامل خطر
- سن بالا. احتمال ابتلا به استئوآرتریت با افزایش سن، افزایش می‌یابد.
- جنسیت. زنان با احتمال بیشتری به استئوآرتریت مبتلا می‌شوند. علت این موضوع مشخص نیست.
- چاقی. اضافه‌وزن از چندین طریق سبب ایجاد استئوآرتریت می‌شود. هرچه وزن فرد بیشتر باشد، احتمال ابتلا به استئوآرتریت در وی بالاتر است. اضافه‌وزن به مفاصل تحمل‌کنندهٔ وزن مانند مفصل ران و زانوها فشار وارد می‌کند. همچنین بافت چربی پروتئین‌هایی تولید می‌کند که سبب ایجاد التهاب و آسیب‌رساندن به بافت‌های اطراف و درون مفصل می‌شوند.
- آسیب‌های مفصل. آسیب، مانند آنچه که در حین ورزش یا تصادف رخ می‌دهد، احتمال ابتلا به استئوآرتریت را بالا می‌برد. حتی آسیب‌هایی که سال‌ها قبل رخ داده‌اند و به نظر بهبود یافته‌اند، احتمال ابتلا به استئوآرتریت را افزایش می‌دهند.
- فشار دائم روی مفصل. اگر شغل یا ورزشی که انجام می‌دهید، مفصل را دائماً تحت فشار قرار می‌دهد، ممکن است آن مفصل سرانجام دچار استئوآرتریت شود.
- ژنتیک. برخی از افراد به‌طور ارثی مستعد ابتلا به استئوآرتریت‌اند.
- بدشکلی‌های استخوانی. برخی از افراد با مفصل‌های بدشکل یا غضروف ناهنجار متولد می‌شوند.
- برخی از بیماری‌های متابولیک. این بیماری‌ها شامل دیابت و بیماری دیگری که در آن آهن در بدن تجمع پیدا می‌کند (هموکروماتوز)، می‌شوند.
عوارض
استئوآرتریت بیماری تخریب‌کننده‌ای است که با گذشت زمان بدتر می‌شود و اغلب به درد مزمن منجر می‌گردد. درد و خشکی مفاصل ممکن است به حدی شدید شود که انجام کارهای روزانه را مشکل سازد. ممکن است فرد در نتیجهٔ درد و ناتوانی استئوآرتریت، دچار افسردگی و اختلال در خواب شود.
تشخیص
در حین معاینهٔ بالینی، پزشک مفصل درگیر را جهت وجود حساسیت به لمس، تورم، قرمزی و انعطاف‌پذیری بررسی می‌کند.
روش‌های تصویربرداری
ممکن است پزشک جهت مشاهدهٔ تصاویر مفصل آسیب‌دیده، روش‌های تصویربرداری زیر را پیشنهاد کند:
- گرافی‌ها. در گرافی نمی‌توان غضروف را مشاهده کرد، اما غضروف ازدست‌رفته به صورت باریک‌شدن فضای بین استخوان‌ها در مفصل دیده می‌شود. گرافی همچنین می‌تواند خارهای استخوانی اطراف مفصل را نشان دهد.
- تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI). دستگاه ام‌آرآی (MRI) با استفاده از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی، تصاویر پرجزئیاتی را از استخوان و بافت‌های نرم – شامل غضروف – تهیه می‌کند. معمولاً برای تشخیص استئوآرتریت به ام‌آرآی (MRI) نیاز نیست، اما در موارد پیچیده‌تر، این روش تصویربرداری به فراهم ساختن اطلاعات بیشتر کمک می‌کند.
تست‌های آزمایشگاهی
آنالیز خون یا مایع مفصلی به تأیید تشخیص کمک می‌کند.
- آزمایش خون. اگرچه برای استئوآرتریت آزمایش خون وجود ندارد، برخی از آزمایش‌ها به رد علل دیگر درد مفصل، مانند آرتریت روماتوئید، کمک می‌کنند.
- آنالیز مایع مفصلی. پزشک ممکن است با استفاده از یک سوزن، از مفصل درگیر مایع بکشد. سپس مایع جهت بررسی التهاب و رد علل درد دیگر به جز استئوآرتریت (مانند نقرس یا عفونت) آزمایش می‌شود.
درمان
استئوآرتریت برگشت‌پذیر نیست، اما درمان به کاهش درد و بهبود کمک می‌کند.
درمان دارویی
داروهایی که نشانه‌های استئوآرتریت به‌خصوص درد را تسکین می‌دهند، شامل موارد ذیل می‌شوند:
- استامینوفن. نشان داده شده است که استامینوفن در برخی از افراد که دچار درد خفیف تا متوسط‌اند، کمک‌کننده است. دوز مصرفی استامینوفن اگر از مقدار توصیه‌شده بیشتر شود، ممکن است به کبد آسیب برساند.
- داروهای ضد‌التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs). اگر NSAIDهای بدون نیاز به نسخهٔ پزشک مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم، با دوزهای توصیه‌شده مصرف شوند، معمولاً درد استئوآرتریت را تسکین می‌دهند. NSAIDهای قوی‌تر با نسخهٔ پزشک فروخته می‌شوند.
NSAIDها ممکن است سبب ناراحتی معده، مشکلات قلبی عروقی، مشکلات خونریزی و آسیب به کبد و کلیه شوند. NSAIDهای ژلی که به پوستِ روی مفصل درگیر مالیده می‌شوند، عوارض جانبی کمتری دارند و اثر تسکین درد آن‌ها مشابه NSAIDهای خوراکی است.
- دولوکستین (سیمبالتا). این دارو معمولاً به عنوان ضدافسردگی تجویز می‌شود، اما اثر آن در درمان درد مزمن – شامل درد استئوآرتریت – تأیید شده است.
فیزیک‌درمانی
- فیزیک‌درمانی. متخصص فیزیک‌درمانی تمریناتی را جهت تقویت عضلات اطراف مفصل، افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش درد به شما آموزش می‌دهد. ورزش‌های منظم و سبکی که می‌توانید به‌تنهایی انجام دهید – مانند راه رفتن یا شنا کردن – نیز اثر مشابهی دارد.
- کاردرمانی. متخصص کاردرمانی به شما کمک می‌کند راهی پیدا کنید تا کارهای روزانهٔ خود را بدون تحت فشار قرار دادن مفصل دردناک خود، انجام دهید. برای نمونه، اگر دچار استئوآرتریت در دست هستید، می‌توانید با استفاده از مسواکی که جای دست بیشتری دارد، با راحتی بیشتری مسواک بزنید. اگر دچار استئوآرتریت زانو هستید، گذاشتن یک سکو در حمام به شما در کاهش درد ایستادن کمک می‌کند.
جراحی و درمان‌های دیگر
اگر درمان‌های حمایتی کمک‌کننده نبود، درمان‌های دیگری را در نظر بگیرید، برای نمونه:
- تزریق کورتیزون. ممکن است تزریق داروهای کورتیکواستروئیدی درد مفاصل را تسکین دهد. برای انجام این تزریق، پزشک ناحیهٔ اطراف مفصل را بی‌حس می‌کند، سپس سوزنی را در فضای داخل مفصل وارد کرده، دارو را تزریق می‌کند. این دارو ممکن است در طول زمان آسیب مفصل را بدتر کند، بنابراین تعداد تزریقاتی که سالانه دریافت می‌کنید عموماً محدود به سه تا چهار تزریق است.
- تزریق مواد نرم‌کننده (ماده‌ای با خاصیت لغزندگی). تزریق هیالورونیک اسید (مادهٔ لغزنده‌کننده) در زانو، ممکن است مقداری عملکرد ضربه‌گیری داشته باشد و از این طریق، درد را تسکین دهد. اگرچه، برخی از مطالعات پیشنهاد می‌کنند که اثر تسکین درد این آمپول‌ها بیشتر از دارونماها نیست. هیالورونیک اسید مشابه ترکیبی است که به‌طور طبیعی در مایع مفصلی قرار دارد.
- هم‌ترازکردن استخوان‌ها. اگر استئوآرتریت به یک سمت زانو بیشتر از سمت دیگر آسیب رسانده باشد، جراحی استئوتومی کمک‌کننده است. در استئوتومی زانو، جراح استخوان بالا یا زیر زانو را به صورت مقطعی برش می‌دهد و سپس تکه‌ای گوه‌ای‌شکل از استخوان را برمی‌دارد یا در محل برش قرار می‌دهد. با انجام این کار وزن بدن از سمت فرسودهٔ زانو، دور می‌شود و سمت فرسوده کمتر تحت فشار قرار می‌گیرد.
- تعویض مفصل. در جراحی تعویض مفصل (آرتروپلاستی)، جراح سطح مفصل آسیب‌دیده را برمی‌دارد و آن را با قطعات فلزی و پلاستیکی، تعویض می‌کند. از عوارض این جراحی عفونت و تشکیل لختهٔ خون است. مفصل مصنوعی نیز ممکن است دچار فرسودگی شود یا از محل خود جدا شود. در نتیجه ممکن است مفاصل مصنوعی نیز در نهایت نیاز به تعویض داشته باشد.
شیوهٔ زندگی و درمان‌های خانگی
همه چیز را راجع‌به بیماری خود و نحوهٔ مدیریت آن، به‌خصوص نحوهٔ تأثیر تغییرات در شیوهٔ زندگی بر نشانه‌های بیماری را یاد بگیرید. ورزش و کاهش وزن – در صورت داشتن اضافه‌وزن – راه‌های مهمی برای کاهش درد و خشکی مفصل مبتلا به استئوآرتریت است.
- ورزش. ورزش‌های کم‌برخورد استقامت مفصل را بالا می‌برند و عضلات اطراف مفصل را تقویت می‌کنند و در نتیجه باعث ثبات بیشتر مفصل می‌گردند. راه‌رفتن، دوچرخه‌سواری یا ایروبیک در آب را امتحان کنید. اگر دچار درد تازه‌ای در مفصل خود شدید، ورزش را متوقف کنید.
درد تازه‌ای که تا چندین ساعت پس از اتمام ورزش ادامه داشته باشد، احتمالاً به این معناست که بیش‌ازحد ورزش کرده‌اید و به معنای آسیب جدی یا هشدار برای کنار گذاشتن ورزش، نیست. یک یا دو روز بعد دوباره ورزش خود را، این‌بار با شدت کمتر، از سر بگیرید.
- کاهش وزن. اضافه‌وزن فشار وارده بر مفاصل تحمل‌کنندهٔ وزن – مانند زانوها یا مفاصل ران – را افزایش می‌دهد. کاهش وزن حتی اگر کم باشد، مقداری از این فشار وارده را می‌کاهد و درد را کاهش می‌دهد. در مورد راه‌های مناسب کاهش وزن، با متخصص تغذیه مشورت کنید.
درمان‌های دیگری که می‌توانید امتحان کنید شامل موارد ذیل می‌شوند:
- درمان‌های حرکتی. ورزش‌های تای چی و یوگا، شامل ترکیبی از ورزش‌های سبک و حرکت‌های کششی به همراه تنفس عمیق می‌شوند. بسیاری از مردم از این ورزش‌ها جهت کاهش استرس زندگی روزانهٔ خود استفاده می‌کنند. مطالعاتی پیشنهاد می‌کنند که تای چی و یوگا، ممکن است در کاهش درد استئوآرتریت و بهبود حرکت مفصل، مفید باشند.
مهم است که نوع سبک یوگا را انتخاب کنید و مطمئن شوید که مربی می‌داند که کدام مفاصل شما درگیر شده‌اند. از حرکت‌هایی که سبب ایجاد درد در مفاصل شما می‌شوند، اجتناب کنید.
- گرما و سرما. هم گرما و هم سرما درد و تورم مفصل را کاهش می‌دهند. گرما – به‌ویژه گرمای مرطوب – به شل شدن عضلات و تسکین درد کمک می‌کند. سرما درد عضلانی پس از ورزش را برطرف می‌سازد و اسپاسم‌های عضلانی را کاهش می‌دهد.
- بریس یا کفی کفش. کفی‌های کفش یا ابزار دیگر به کاهش درد هنگام ایستادن یا راه رفتن، کمک می‌کنند. این ابزارها از مفاصل حمایت می‌کنند و از فشار وارده به آن‌ها می‌کاهند.
- ابزارهای کمکی. ابزارهای کمکی از فشار وارده به مفصل می‌کاهند. عصا در هنگام راه رفتن، وزن واردشده به مفصل زانو یا ران را کاهش می‌دهد. عصا را در دست سمت مخالف پایی که درد می‌کند، نگه دارید.
اگر دچار استئوآرتریت در انگشتان دست خود هستید، استفاده از دستگیره‌های انبری کار در آشپزخانه را راحت‌تر می‌کند. جهت خرید ابزار کمکی مناسب، کاتالوگ‌های خرید یا فروشگاه‌های ابزار پزشکی را بررسی کنید یا از پزشک یا متخصص کار درمانی خود در این مورد سؤال کنید.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS). در این روش، از جریان الکتریکی با ولتاژ پایین جهت تسکین درد استفاده می‌شود. این روش در برخی از افراد مبتلا به استئوآرتریت مفصل زانو یا ران، درد را به‌طور موقت برطرف می‌کند.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
