نگاه کلی
رباط صلیبی قدامی (ACL) جزو رباط‌های اصلی زانو میباشد. آسیب‌دیدگی این رباط شامل پارگی یا پیچش آن می‌شود. این آسیب‌دیدگی در ورزش‌هایی که مستلزم توقف، تغییر مسیر، پرش و پایین‌آمدن‌های ناگهانی هستند – مثل: فوتبال، بسکتبال، راگبی و اسکی آلپاین – شایع است.
بسیاری از افراد در هنگام وقوع آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی، از زانوی خود صدایی شبیه “تق” می‌شنوند.
بسته به وخامت آسیب‌دیدگی، معالجه‌ی آن شامل استراحت و انجام تمرینات توانبخشی به‌منظور بازیابی قدرت و استحکام یا قرارگیری تحت عمل جراحی به‌منظور جایگزین کردن رباط پاره‌شده و انجام تمرینات توانبخشی پس از جراحی، میباشد.
علایم
نشانه‌ها و علایم آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی عبارتند از:
- آمدن صدای بلند ترق‌تروق از زانو
- درد شدید و ناتوانی در ادامه‌ی فعالیت
- ایجاد سریع ورم
- کاهش دامنه‌ی حرکتی
- احساس ناپایداری یا ناتوانی در هنگام حمل اجسام
علل ایجاد آسیب‌دیدگی رباط صلیبی
رباط‌ها رشته‌های محکم بافتی هستند که استخوان‌ها را به یکدیگر متصل می‌کنند. رباط صلیبی قدامی، یکی از دو رباطی که در میانه‌ی نخاع تقاطع می‌دهند، استخوان ران را به درشت‌نی متصل می‌کند و سبب پایداری مفصل زانو می‌شود.
آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی اغلب در ورزش‌ها و فعالیت‌هایی ایجاد می‌شود که بر زانو فشار وارد می‌کنند؛ برای نمونه:
- کاهش سرعت و تغییر مسیر ناگهانی
- چرخیدن روی پاشنه‌ی پا
- پایین آمدن از پرش به‌شیوه‌ای نامناسب
- وارد شدن ضربه‌ای مستقیم به زانو یا برخورد چیزی به زانو؛ مثل: تکل فوتبال
آسیب‌دیدگی رباط بصورت پارگی جزئی یا کامل بافت آن رخ می‌دهد. در آسیب‌های خفیف، رباط تنها کشیده می‌شود و بافت آن سالم می‌ماند.
ریسک‌فاکتورها
عواملی وجود دارند که خطر آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی را افزایش می‌دهند؛ این عوامل عبارتند از:
- مؤنث بودن – احتمالاً به‌دلیل تفاوت در ساختار بدنی، قدرت عضلانی و تأثیرات هورمونی
- شرکت در بعضی از ورزش‌ها مانند: فوتبال، راگبی، بسکتبال، ژیمناستیک و اسکی آلپاین
- انجام نادرست حرکات ورزشی
- پوشیدن کفش گشاد
- استفاده از وسایل ورزشی نامناسب؛ مثل: فیکس اسکی‌ای که خوب تنظیم نشده‌باشد
- بازی روی چمن مصنوعی
عوارض ثانویه آسیب‌دیدگی رباط صلیبی
خطر ابتلا به استئوآرتریت(آرتروز) در افرادی که دچار آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی شده‌اند، بیشتر است. حتی ترمیم رباط توسط عمل جراحی نیز نمی‌تواند بطور قطعی از بروز آرتریت جلوگیری کند.
عوامل متعددی ممکن است بر احتمال ابتلا به آرتریت تأثیر داشته‌باشند؛ مثل: وخامت آسیب‌دیدگی اصلی، وجود آسیب‌های مرتبط در مفصل زانو یا میزان فعالیت پس از درمان.
همچنین بخوانید: موثرترین درمان استئوآرتریت (آرتروز)
پیشگیری
انجام تمرینات و ورزش‌ها بصورت صحیح می‌تواند احتمال آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی را کاهش دهد. افرادی مانند پزشک ورزشی، فیزیوتراپیست، مربی ورزشی یا سایر افراد متخصص در ورزش می‌توانند شما را ارزیابی کنند، آموزش‌ها و بازخوردهایی مناسب ارائه دهند و بدین ترتیب در کاهش احتمال آسیب‌دیدگی مؤثر باشند. برنامه‌های مورد استفاده برای کاهش احتمال آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی عبارتند از:
- تمریناتی برای تقویت عضلات پا، به‌خصوص عضلات همسترینگ، به‌منظور اطمینان یافتن از برقراری یک تعادل کلی در نیروی عضله‌ی پا
- تمریناتی برای تقویت لگن و بخش تحتانی شکم
- تمریناتی با تأکید بر تکنیک صحیح و موقعیت مناسب زانو در حین پرش و پایین آمدن از پرش
- تمریناتی برای بهبود نحوه‌ی انجام حرکات چرخشی و تغییر مسیرهای ناگهانی
انجام تمریناتی برای تقویت عضلات پا، لگن و بخش تحتانی شکم – به علاوه‌ی بهبود تکنیک‌های پرش و پایین آمدن – ممکن است منجر به کاهش احتمال آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی شود؛ احتمال این آسیب‌دیدگی در زنان ورزشکار بیشتر است.
لباس و تجهیزات
به‌منظور پیشگیری از وقوع آسیب‌دیدگی از کفی و کفشی استفاده کنید که مناسب ورزش‌تان باشد. اگر به اسکی آلپاین می‌پردازید، مطمئن شوید که فیکس‌های اسکی‌تان به‌درستی و توسط یک فرد حرفه‌ایِ آموزش‌دیده تنظیم شده‌باشند تا در هنگام سقوط، بطور مناسب رها شوند.
به نظر نمی‌رسد که پوشیدن زانوبند در پیشگیری از آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی یا کاهش احتمال عود آسیب‌دیدگی پس از عمل جراحی نقشی داشته‌باشد.
تشخیص
در طی معاینه، پزشک زانویتان را به‌منظور یافتن ورم و حساس‌شدگی بررسی خواهدکرد و زانوی آسیب‌دیده را با زانوی سالم مقایسه خواهد نمود. او همچنین ممکن است زانوی شما را در جهات مختلف حرکت دهد تا دامنه‌ی حرکتی و عملکرد کلی مفصل را بررسی کند.
غالباً براساس همان یافته‌های حاصل از معاینه، تشخیص صورت می‌گیرد ولی ممکن است به‌منظور تعیین وخامت آسیب‌دیدگی و بررسی سایر علل احتمالی آن، لازم باشد تست‌های دیگری هم انجام دهید؛ این تست‌ها ممکن است شامل موارد زیر شوند:
- رادیوگرافی (اشعه‌ی ایکس). برای بررسی شکستگی استخوان ممکن است نیاز به استفاده از رادیوگرافی (اشعه‌ی ایکس) باشد. البته در عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس بافت‌های نرم، مانند: رباط‌ها و تاندون‌ها مشخص نمی‌شوند.
- تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI). MRI با استفاده از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی، تصاویری از بافت‌های نرم و سخت بدن ایجاد می‌کند. با MRI می‌توان وخامت آسیب‌دیدگی و نشانه‌های آسیب‌دیدگی سایر بافت‌های زانو، از جمله: غضروف، را مشاهده نمود.
- سونوگرافی. در سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی به مشاهده‌ی ساختارهای داخلی بدن می‌پردازند و آسیب‌دیدگی رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات زانو را بررسی می‌کنند.
درمان آسیب‌دیدگی رباط صلیبی
درمان اولیه و فوری، بلافاصله پس از آسیب‌دیدگی زانو، می‌تواند به کاهش درد و ورم آن کمک کند. اگر در منزل هستید، از روش R.I.C.E. استفاده کنید:
- استراحت (Rest). استراحت کلی برای بهبودی لازم است و فشار وارده بر زانویتان را محدود می‌کند.
- یخ (Ice). در زمان بیداری، سعی کنید که حداقل هر دو ساعت یکبار به مدت 20 دقیقه روی زانویتان یخ بگذارید.
- فشردگی (Compression). دور زانویتان را بانداژی انعطاف‌پذیر ببندید.
- بالا بردن (Elevation). روی زمین دراز بکشید و پایتان را روی یک بالش قرار دهید.
توانبخشی
درمان آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی با چند هفته توانبخشی آغاز می‌شود. فیزیوتراپیست به شما یاد می‌دهد که چگونه تمرینات خود را انجام دهید؛ این تمرینات تحت نظر فیزیوتراپیست یا در منزل انجام می‌شوند. همچنین ممکن است لازم باشد که برای مدتی به‌منظور پایداری زانو، از یک زانوبند و برای جلوگیری از فشار آمدن به زانو، از عصای زیربغل استفاده کنید.
هدف توانبخشی، کاهش درد و ورم، بازیابی کامل دامنه‌ی حرکتی زانو و تقویت عضلات میباشد. دورهی فیزیوتراپی ممکن است آسیب‌دیدگی افرادی که نسبتاً بی‌تحرک هستند و در تفریحات و ورزش‌هایی شرکت کرده‌اند که برخورد در آن‌ها اندک است و فشار چندانی به زانو وارد نمی‌شود را بطور موفقیت‌آمیز درمان کند.
عمل جراحی
در موارد زیر پزشک ممکن است برایتان عمل جراحی تجویز نماید:
- ورزشکار هستید و می‌خواهید به ورزش خود ادامه دهید؛ به‌خصوص اگر ورزش شما شامل پریدن، تغییر مسیر ناگهانی و چرخش شود
- بیش از یک رباط یا مینیسک زانوی شما آسیب دیده‌است
- آسیب‌دیدگی شما باعث می‌شود که زانویتان شما را در انجام فعالیت‌های روزمره یاری نکند
در جراحی بازسازی رباط صلیبی قدامی، جراح رباط آسیب‌دیده را خارج می‌کند و آن را با تکه‌ا‌ی از تاندون – بافتی مشابه رباط که عضله را به استخوان متصل می‌کند – جایگزین می‌سازد. این بافت جایگزین را بافت پیوندی می‌نامند.
جراح این تاندون پیوندی را از بخشی از زانوی شما یا از فردی که اخیراً فوت کرده‌است بدست می‌آورد.
پس از جراحی، یک دورهی توانبخشی دیگر را تجربه خواهیدکرد. بازسازی موفقیت‌آمیز رباط صلیبی قدامی به‌همراه انجام دقیق و کامل دورهی توانبخشی معمولاً می‌تواند پایداری و عملکرد زانویتان را به آن بازگرداند.
دورهی زمانی معینی برای بازگشت ورزشکاران آسیب‌دیده به میادین وجود ندارد. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که حدود یک‌سوم از ورزشکاران در عرض دو سال دچار یک پارگی دیگر در همان زانو یا زانوی دیگر نیز می‌شوند. گذراندن دورهی ریکاوری طولانی‌تر ممکن است احتمال این آسیب‌دیدگی مجدد را کاهش دهد.
بطور کلی، یک سال یا بیشتر طول می‌کشد که ورزشکاران بتوانند بطور ایمن به میادین بازگردند. پزشک و فیزیوتراپیست در طول دورهی توانبخشی با انجام تست‌های مختلف میزان پایداری، قدرت و عملکرد زانو و آمادگی شما برای بازگشت به فعالیت‌های ورزشی را اندازه‌گیری می‌کنند. ضروری است که پیش از بازگشت فرد به فعالیتی که در آن خطر آسیب‌دیدگی رباط صلیبی قدامی وجود دارد، از بهینه بودن قدرت، پایداری و الگوهای حرکتی زانوی او اطمینان حاصل کرد.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
