نگاه کلی
به تورم و حساس‌شدگی یک یا تعدادی از مفاصل آرتریت گفته‌می‌شود. علایم اصلی آرتریت درد و خشکی مفصل هستند؛ شدت این علایم معمولاً با افزایش سن بیشتر می‌شود. شایع‌ترین انواع آرتریت عبارتند از: استئوآرتریت (آرتروز) و آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی).
در استئوآرتریت (آرتروز) غضروف‌ها تخریب می‌شوند؛ غضروف یک بافت سخت و لغزنده است که انتهای استخوان‌ها را در محل مفاصل می‌پوشاند. در آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) نیز سیستم ایمنی بدن به مفاصل حمله می‌کند و در ابتدا پوشش مفاصل (سینوویوم) را مورد تهاجم قرار می‌دهد.
کریستال‌های اوریک‌اسید می‌توانند موجب نقرس شوند. این کریستال‌ها زمانی تشکیل می‌شوند که مقدار اوریک‌اسید خون خیلی زیاد باشد. بیماری‌های عفونی یا زمینه‌ای، مثل: پسوریازیس یا لوپوس، هم می‌توانند سایر انواع آرتریت را ایجاد کنند.
درمان آرتریت بسته به نوع آن متفاوت است. اهداف اصلی درمان این بیماری کاهش شدت علایم و بهبود کیفیت زندگی هستند.
انواع بیماری آرتریت
- اسپوندیلیت آنکیلوزان
- نقرس
- عفونت‌های مفصلی
- آرتریت ایدیوپاتیک جوانان
- استئوآرتریت (آرتروز)
- آرتریت پسوریاتیک
- آرتریت ری‌اکتیو (سندرم رِیتر)
- آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی)
- آرتریت عفونی (آرتریت سِپتیک)
- آرتریت انگشت شست
علایم
نشانه‌ها و علایم شایع آرتریت به مفاصل مربوط می‌شوند. بسته به نوع آرتریت، علایم آن می‌توانند شامل موارد زیر شوند:
- درد
- خشکی مفصل
- تورم
- قرمزی
- کاهش دامنه‌ی حرکتی
علل
دو نوع اصلی آرتریت – استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید – به روش‌های مختلفی به مفاصل آسیب می‌زنند.
استئوآرتریت
استئوآرتریت (آرتروز) شایع‌ترین نوع آرتریت است و شامل آسیب‌دیدگی غضروف مفاصل می‌شود؛ غضروف بافتی سخت و لغزنده است که انتهای استخوان‌ها را در محل مفاصل می‌پوشاند. بالشتک‌های غضروفی سبب می‌شوند که حرکت استخوان‌ها در محل مفاصل تقریباً بدون اصطکاک صورت گیرد. آسیب‌دیدگی این غضروف‌ها باعث می‌شود که استخوان‌ها هنگام حرکت مستقیماً روی همدیگر کشیده شوند و اصطکاک زیادی ایجاد شود؛ این امر موجب درد و محدود شدن حرکت می‌گردد. آسیب‌دیدگی غضروف‌ها می‌تواند به‌تدریج، در طول سالیان متمادی، ایجاد شود یا اینکه یکدفعه و بر اثر آسیب‌دیدگی یا عفونت مفصل رخ دهد.
استئوآرتریت همچنین کل مفصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری موجب بروز تغییراتی در استخوان‌ها می‌شود و بافت همبندی که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کند و موجب پایداری مفصل می‌شود را تخریب می‌کند. استئوآرتریت باعث التهاب پوشش مفصل هم می‌شود.
آرتریت روماتوئید
در آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) سیستم ایمنی بدن به پوشش کپسول مفصلی – غشایی سخت که بخش‌های مختلف مفصل را در بر می‌گیرد – حمله می‌کند. این پوشش (غشای سینوویال) ملتهب و متورم می‌شود. فرآیند این بیماری می‌تواند سرانجام غضروف و استخوان را در محل مفصل تخریب کند.
ریسک‌فاکتورها
عواملی که موجب افزایش احتمال ابتلا به آرتریت می‌شوند، عبارتند از:
- سابقه‌ی فامیلی. بعضی از انواع آرتریت وراثتی هستند؛ بنابراین اگر والدین، خواهر یا برادر شما آرتریت داشته‌باشند، احتمال ابتلا به این اختلال در شما افزایش می‌یابد. ژن‌هایتان می‌توانند شما را در مقابل عوامل محیطی که سبب ایجاد آرتریت می‌شوند، آسیب‌پذیرتر کنند.
- سن. احتمال ابتلا به انواعی از آرتریت – از جمله: استئوآرتریت (آرتروز)، آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) و نقرس – با افزایش سن بیشتر می‌شود.
- جنس. احتمال ابتلای زنان به آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) بیشتر از مردان است. از طرف دیگر، بیشتر مبتلایان به نقرس را مردان تشکیل می‌دهند.
- آسیب‌دیدگی قبلی مفصل. افرادی که دچار آسیب‌دیدگی مفصل هستند، احتمالاً در هنگام ورزش کردن، سرانجام در مفصل آسیب‌دیده دچار آرتریت می‌شوند.
- چاقی. داشتن اضافه‌وزن بر مفاصل – به‌خصوص زانو، لگن و ستون فقرات – فشار وارد می‌کند. احتمال ابتلا به آرتریت در افراد چاق بیشتر است.
عوارض ثانویه بیماری آرتریت
آرتریت شدید، به‌خصوص اگر دست‌ها یا بازوها را درگیر کند – می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره را برای شما دشوار نماید. آرتریت مفاصلی که وزن بدن را تحمل می‌کنند، می‌تواند موجب بروز دشواری در راه رفتن یا صاف ایستادن شود. در بعضی از موارد هم ممکن است استخوان‌ها دچار پیچ‌خوردگی شوند و از ریخت بیفتند.
تشخیص
در طی معاینه‌ی فیزیکی، پزشک مفاصل‌تان را برای یافتن ورم، قرمزی و گرمی بررسی خواهدکرد. او همچنین از شما خواهدخواست که مفاصل خود را حرکت دهید تا ببیند این کار را چگونه انجام می‌دهید.
بسته به نوع آرتریت احتمالی، پزشک تعدادی از تست‌های زیر را برایتان تجویز می‌کند.
تست‌های آزمایشگاهی
آنالیز نمونه‌های مختلف مایعات بدن می‌تواند به تعیین نوع آرتریت کمک کند. مایعاتی که بیشتر مورد آنالیز قرار می‌گیرند شامل: خون، ادرار و مایع مفصلی می‌شوند. به‌منطور نمونه‌گیری از مایع مفصلی پزشک ناحیه‌ی مدنظر را تمیز و بی‌حس می‌کند و سپس سوزنی را وارد فضای مفصلی می‌کند تا مقداری از مایع را خارج کند.
عکس‌برداری
با این تست‌ها می‌توان مشکلات داخل مفصل شما که ممکن است عامل ایجاد علایم‌تان باشند را تشخیص داد. روش‌های عکس‌برداری شامل موارد زیر هستند:
- رادیوگرافی (اشعه‌ی ایکس). در رادیوگرافی برای تهیه‌ی تصاویری از استخوان‌ها، از دوزهای پایین تشعشعات استفاده می‌شود. با استفاده از اشعه‌ی ایکس می‌توان فقدان غضرف، آسیب استخوانی و استخوان‌رُست (استئوفیت) را مشاهده کرد. شاید نتوان با اشعه‌ی ایکس آسیب‌های آرتریتی اولیه را تشخیص داد ولی از این روش غالباً برای بررسی سیر پیشروی بیماری استفاده می‌شود.
- توموگرافی رایانه‌ای (CT اسکن). در CT اسکن، به کمک اشعه‌ی ایکس تصاویری از زوایای مختلف گرفته می‌شود و سپس این تصاویر با هم ترکیب می‌شوند تا نماهایی مقطعی از ساختارهای داخلی بدن ایجاد شود. CT اسکن می‌تواند هم استخوان و هم بافت‌های نرم اطراف آن را نشان دهد.
- تصویرسازی تشدید مغناطیسی (MRI)، با بهره‌گیری از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قدرتمند، تصاویر مقطعی دقیق‌تری از بافت‌های نرم، از جمله: غضروف، تاندون و رباط ایجاد می‌کند.
- سونوگرافی. در این تکنولوژی برای ایجاد تصویر از بافت‌های نرم، غضروف و بورساها (ساختارهای حاوی مایع در مجاورت استخوان) از امواج پرفرکانس استفاده می‌شود. در آسپیراسیون‌ها و تزریقات هم سونوگرافی را به‌منظور هدایت سوزن بکار می‌برند.
درمان بیماری آرتریت
درمان آرتریت بر روی تسکین علایم و تقویت عملکرد مفاصل تمرکز دارد. ممکن است پیش از آنکه روش درمانی مناسب شما تعیین شود، لازم باشد روش‌های مختلفی را امتحان کنید یا ترکیبی از آن‌ها را بکار ببرید.
داروها
داروهای بکاررفته در درمان آرتریت بسته به نوع این بیماری، متفاوت هستند. داروهای رایج مورد استفاده عبارتند از:
- مسکن‌ها. این داروها به کاهش درد کمک می‌کنند ولی تأثیری بر التهاب ندارند. یکی از انواع بدون نسخه‌ی آن‌ها استامینوفن میباشد.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs). این داروها علاوه بر درد، التهاب را نیز کاهش می‌دهند. یکی از انواع بدون نسخه‌ی آن‌ها ایبوپروفن میباشد. بعضی از انواع آن‌ها هم تنها با تجویز پزشک قابل تهیه هستند.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی می‌توانند سبب تحریک معده و افزایش خطر ابتلا به حمله‌ی قلبی یا سکته‌ی مغزی شوند. بعضی از این داروها به شکل کرم یا ژل در دسترسند و می‌توان آن‌ها را روی مفاصل مالید.
- داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده‌ی بیماری (DMARDs). این داروها سبب کاهش یا توقف تهاجم سیستم ایمنی بدن به مفاصل می‌شوند. داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده‌ی بیماری را غالباً برای معالجه‌ی آرتریت روماتوئید (روماتیسم مفصلی) بکار می‌برند. از این داروها می‌توان به متوترکسات (methotrexate) و هیدروکسی کلروکین (hydroxychloroquine) اشاره کرد.
- اصلاح‌کننده‌های پاسخ بیولوژیک. این داروها که معمولاً به‌همراه داروهای ضدروماتیسمی اصلاح‌کننده‌ی بیماری (DMARDs) بکار می‌روند، به‌طریق ژنتیکی به‌گونه‌ای مهندسی شده‌اند که مولکول‌های پروتئینی مختلفی که در پاسخ ایمنی نقش دارند را مورد هدف قرار دهند.
انواع مختلفی از اصلاح‌کننده‌های پاسخ بیولوژیک وجود دارد؛ یکی از انواع رایج آن‌ها مهارکننده‌های فاکتور نکروزدهنده تومور (TNF) میباشد. از این مهارکننده‌ها می‌توان اتانرسپت (etanercept) و اینفلیکسی‌مب (infliximab) را نام برد.
- کورتیکواستروئیدها. این کلاس از داروها سیستم ایمنی را سرکوب کرده و سبب کاهش التهاب می‌شوند. از این داروها می‌توان به پردنیزون (prednisone) و کورتیزون (cortisone) اشاره کرد. کورتیکواستروئیدها را می‌توان بصورت خوراکی مصرف کرد یا اینکه آن‌ها را مستقیماً به مفصل دردناک تزریق نمود.
تراپی
فیزیوتراپی می‌تواند در معالجه‌ی بعضی از انواع آرتریت مؤثر باشد. انجام تمرینات ورزشی می‌تواند باعث افزایش دامنه‌ی حرکتی و تقویت عضلات مجاور مفصل شود. در بعضی از موارد ممکن است استفاده از آتل یا برِیس (زانوبند و …) تجویز گردد.
عمل جراحی
اگر روش‌های کنسرواتیو مؤثر واقع نشدند، پزشک ممکن است برایتان عمل جراحی تجویز نماید. عمل‌های جراحی شامل موارد زیر می‌شوند:
- ترمیم مفصل. در بعضی موارد به‌منظور کاهش درد یا بهبود عملکرد، می‌توان سطوح مفصلی را صاف و بازآرایی کرد. این عمل معمولاً به‌شیوه‌ی آرتروسکوپیک – از طریق ایجاد برش‌های کوچکی در مفصل – انجام می‌شود.
- جایگزینی مفصل. در این عمل، مفصل آسیب‌دیده برداشته‌می‌شود و توسط یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌گردد. این عمل را بیشتر برای جایگزینی مفصل لگن و زانو بکار می‌برند.
- فیوژن (خشک کردن) مفصل. این عمل بیشتر برای مفاصل کوچک‌تر – مثل: مفاصل مچ دست، قوزک پا یا انگشتان – استفاده می‌شود. در عمل فیوژن مفصل، انتهای دو استخوان را در محل مفصل برمی‌دارند و سپس این دو استخوان را به هم قفل می‌کنند تا اینکه سرانجام با یکدیگر یک واحد سخت و محکم را تشکیل دهند.
همچنین بخوانید: آشنایی با مداخلات درمانی؛ جراحی تعویض مفصل زانو
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
در بسیاری از موارد می‌توان شدت علایم آرتریت را با اقدامات زیر کاهش داد:
- کاهش وزن. اگر چاق هستید، می‌توانید با کاهش وزن، فشار وارده بر مفاصل تحمل‌کننده‌ی وزن را کاهش دهید. این کار ممکن است تحرک‌تان را افزایش دهد و آسیب‌دیدگی‌های بعدی مفصل را محدود نماید.
- ورزش. انجام تمرینات ورزشی می‌تواند به انعطاف‌پذیرنگه‌داشتن مفاصل کمک کند. شنا و ایروبیک آبی می‌توانند گزینه‌های مناسبی باشند؛ زیرا نیروی شناوری آب سبب کاهش فشار وارده بر مفاصل تحمل‌کننده‌ی وزن می‌شود.
- گرما و سرما. استفاده از پدهای حرارتی یا کیسه‌های یخ ممکن است سبب تسکین علایم ناشی از آرتریت شود.
- وسایل کمکی. استفاده ار عصا، کفی‌های طبی، واکر، توالت فرنگی و سایر وسایل کمکی می‌تواند از مفاصل شما حفاظت کند و توانایی‌تان را در انجام فعالیت‌های روزمره افزایش دهد.
روش‌های درمانی جایگزین
بسیاری از افراد برای معالجه‌ی آرتریت، به روش‌های درمانی جایگزین (طب سنتی و …) روی می‌آورند؛ هرچند مدرک محکم چندانی در اثبات مؤثر بودن این روش‌ها وجود ندارد.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
