بیماری‌های مقاربتی

بیماری‌های مقاربتی (STDs) یا عفونت‌های منتقله‌ از راه جنسی (STIs) به‌طور کلی از طریق رابطه‌ٔ جنسی منتقل می‌شوند. ارگانیسم‌هایی که عامل این بیماری‌ها هستند ممکن است از طریق خون، منی، مایع واژینال یا سایر مایعات بدن از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.

گاهی‌اوقات این بیماری‌ها از راه غیرجنسی منتقل می‌شوند، برای نمونه از مادر به فرزند در دوران بارداری یا در حین زایمان، از راه انتقال خون یا استفاده از سوزن‌های مشترک.

ممکن است بیماری‌های مقاربتی را از کسانی دریافت کرد که به ظاهر سالم‌اند و از بیماری خود خبری ندارند. این بیماری‌ها همیشه دربردارنده‌ٔ علائم نیستند، به همین دلیل متخصصان ترجیح می‌دهند به‌جای لفظ “بیماری‌های مقاربتی” از “عفونت‌های منتقله از راه جنسی” استفاده کنند.

 

علائم

عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs) می‌توانند علائم مختلفی داشته باشند یا اصلاً فاقد علامت باشند، به همین دلیل ممکن است تا زمان بروز عوارض ثانویه یا مبتلا شدن شریک جنسی، متوجه آن‌ها نشد. نشانه‌ها و علائم عفونت‌های منتقله از راه جنسی شامل موارد زیر می‌شود:

  • وجود ضایعات یا برجستگی‌هایی در ناحیه‌ٔ تناسلی، دهانی یا مقعدی
  • دردناک بودن یا سوزش ادرار
  • خروج ترشحاتی از پنیس (آلت تناسلی مذکر)
  • خروج ترشحات غیرعادی یا ترشحاتی با بوی ناآشنا از واژن
  • خونریزی غیرعادی واژن
  • احساس درد در حین مقاربت
  • وجود ضایعات و گره‌های لنفی متورم به‌خصوص در کشاله‌ٔ ران و گاهی در سایر نواحی
  • احساس درد در ناحیه‌ٔ تحتانی شکم
  • تب
  • ایجاد راش‌هایی‌ بر روی تنه، دست و یا پا

بسته به نوع ارگانیسم عامل عفونت، نشانه‌ها و علائم آن ممکن است به فاصله‌ٔ چند روز تا چند سال پس از عفونت بروز کنند.

 

زمان مراجعه به پزشک

در موارد زیر فوری به پزشک مراجعه کنید:

  • اگر از لحاظ جنسی فعال هستید و احتمال می‌دهید در معرض عفونت‌های منتقله از راه جنسی قرار گرفته‌اید.
  • اگر نشانه‌ها و علائم عفونت‌های منتقله از راه جنسی را بروز دادید.

 

علل

عفونت‌های منتقله از راه جنسی می‌توانند بر اثر عوامل زیر ایجاد شوند:

  • باکتری (سوزاک، سیفلیس، کلامیدیا)
  • انگل (تریکومونیازیس)
  • ویروس (ویروس پاپیلومای انسانی، هرپس تناسلی، HIV)

روابط جنسی می‌توانند منجر به گسترش عوامل عفونی مختلفی شوند، البته ممکن است کسی بدون برقراری رابطه‌ٔ جنسی هم دچار عفونت‌ شود؛ برای نمونه عفونت‌های ویروسی هپاتیت A ،B و C، باکتری شیگلا و انگل ژیاردیا اینتستینالیس ربطی به رابطه‌ٔ جنسی ندارند.

 

ریسک‌فاکتورها

همه‌ٔ افرادی که از لحاظ جنسی فعال‌اند، تا حدی در معرض ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی هستند. عواملی که موجب افزایش احتمال ابتلا به این عفونت‌ها می‌شوند، عبارت‌اند از:

  • داشتن رابطه‌ٔ جنسی محافظت‌نشده. دخول واژنی یا مقعدی توسط فرد مبتلایی که از کاندوم استفاده نمی‌کند، احتمال انتقال عفونت به شریک جنسی‌اش را به‌طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. استفاده‌ٔ نامناسب یا ناپیوسته از کاندوم هم می‌تواند خطر ابتلا به این عفونت‌ها را افزایش دهد.

داشتن رابطه‌ٔ جنسی دهانی ممکن است خطر کمتری داشته ‌باشد ولی باز هم بدون استفاده از کاندوم یا دنتال دَم (کاندوم دهانی) عفونت‌ها می‌توانند منتقل شوند. کاندوم‌های دهانی قطعات لاستیکیِ نازک و مربعی‌شکلی‌اند که از لاتکس یا سیلیکون ساخته می‌شوند و از تماس مستقیم پوستی جلوگیری می‌کنند.

  • داشتن شریک‌های جنسی متعدد. افزایش تعداد شریک‌های جنسی موجب افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی می‌شود. این موضوع هم در مورد افرادی که هم‌زمان با چند نفر رابطه دارند و هم در مورد افرادی که هر بار تنها با یک نفر رابطه دارند، صدق می‌کند.
  • داشتن سابقه‌ٔ ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی. داشتن سابقه‌ٔ ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی باعث می‌شود که بدن راحت‌تر به عفونت‌های دیگری از این دست دچار شود.
  • قربانی تجاوز جنسی بودن. کنار آمدن با تجاوز جنسی می‌تواند دشوار باشد ولی لازم است هر چه زودتر به پزشک اطلاع داده شود تا غربالگری، درمان و حمایت‌های عاطفی مورد نیاز به عمل آیند.
  • سوءمصرف الکل و مواد مخدر. سوءمصرف مواد می‌تواند قدرت تصمیم‌گیری منطقی را از شما سلب کند و شما را به انجام رفتارهای پرخطر ترغیب نماید.
  • استفاده از مواد مخدر تزریقی. استفاده از سرنگ‌های مشترک ممکن است سبب انتقال عفونت‌هایی جدی از قبیل: HIV، هپاتیت B و هپاتیت C شود.
  • جوان بودن. نیمی از موارد عفونت‌های منتقله از راه جنسی در جوانان رخ می‌دهد.
  • داروهای تجویزی برای درمان اختلال نعوظ. مصرف داروهایی مانند سیلدنافیل (ویاگرا) خطر ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی را افزایش می‌دهند. پیش از مصرف این داروها رفتارهای سالم جنسی را فرا بگیرید.

 

انتقال از مادر به نوزاد

بعضی از انواع عفونت‌های منتقله از راه جنسی، مانند سوزاک، کلامیدیا، HIV و سیفلیس، می‌توانند در دوران بارداری یا در حین زایمان از مادر آلوده به فرزند منتقل شوند. این عفونت‌ها در کودکان مشکلاتی جدی ایجاد می‌کنند و می‌توانند مرگبار باشند. تمام زنان باردار باید برای این عفونت‌ها غربالگری شوند و در صورت لزوم درمان‌های مورد نیاز را دریافت نمایند.

 

عوارض ثانویه

از آنجا که بسیاری از افراد در مراحل اولیه‌ٔ عفونت‌های منتقله از راه جنسی علامتی بروز نمی‌دهند، غربالگری این عفونت‌ها گام مهمی در پیشگیری از وقوع عوارض ثانویه‌ٔ آن‌هاست.

عوارض ثانویه‌ٔ احتمالی این عفونت‌ها عبارت‌اند از:

  • درد در ناحیه‌ٔ لگنی
  • مشکلات بارداری
  • التهاب چشم
  • آرتریت
  • بیماری التهابی لگن
  • ناباروری
  • بیماری قلبی
  • بعضی از سرطان‌ها؛ مانند سرطان‌های سرویکال (دهانه‌ی رحم) و رکتال (راست‌روده) مرتبط با ویروس پاپیلومای انسانی

 

پیشگیری

راه‌های مختلفی برای کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی یا پیشگیری از آن وجود دارد:

  • پرهیز از مقاربت. مؤثرترین راه پیشگیری از ابتلا به چنین عفونت‌هایی خودداری از برقراری روابط جنسی است.
  • برقراری رابطه تنها با یک شریک جنسی غیرآلوده. یکی دیگر از راه‌های پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی، این است که شما و شریک جنسی‌تان برای طولانی‌مدت متقابلاً فقط با یکدیگر رابطه داشته باشید و به این قبیل عفونت‌ها آلوده نباشید.
  • پیش از برقراری رابطه با شریک جنسی جدید، آزمایش دهید. در صورتی‌که می‌خواهید با پارتنر جدیدی وارد رابطه شوید، تا زمانی که هر دوی شما از لحاظ عفونت‌های منتقله از راه جنسی آزمایش نداده‌اید، اقدام به مقاربت نکنید. به‌خاطر داشته ‌باشید که هیچ آزمایشی برای تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی در مردان وجود ندارد و آزمایش تشخیص هرپس تناسلی در هر دو جنس چندان کارآمد نیست.
  • واکسینه شوید. واکسینه‌ شدن پیش از برقراری رابطه‌ٔ جنسی در پیشگیری از ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی مؤثر است. واکسن‌هایی علیه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، هپاتیت A و هپاتیت B در دسترس‌اند.

واکسن هپاتیت B معمولاً به نوزادان تازه متولدشده زده می‌شود. واکسن هپاتیت A هم معمولاً برای کودکان یک‌ساله تجویز می‌گردد. همچنین استفاده از هر دوی این واکسن‌ها برای کسانی که در مقابل این ویروس‌ها ایمن نشده‌اند یا در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن‌ها قرار دارند (مثل مردان همجنس‌باز یا معتادان تزریقی) توصیه می‌شود.

  • در تمام روابط جنسی خود به‌طور مناسب از کاندوم استفاده کنید. برای هر کدام از روابط جنسی خود (دهانی، واژنی یا مقعدی) از یک کاندوم لاتکس جدید استفاده کنید. هیچگاه روان‌کننده‌های روغنی را به همراه کاندوم‌های لاتکس به‌کار نبرید.

استفاده از کاندوم‌های ساخته‌شده از غشاهای طبیعی توصیه نمی‌شود چون آن‌ها چندان در پیشگیری از عفونت‌های منتقله از راه جنسی (STIs) مؤثر نیستند. به‌خاطر داشته باشید که اگرچه کاندوم‌ها احتمال ابتلا به بیشتر STIها را کاهش می‌دهند ولی در مقابل عفونت‌هایی که شامل ضایعات آشکار تناسلی می‌شوند (مثل ویروس پاپیلومای انسانی و هرپس) محافظت کمتری ایجاد می‌کنند. همچنین استفاده از آن دسته وسایل پیشگیری از بارداری که به‌طور مستقیم مانع رسیدن اسپرم به تخمک نمی‌شوند (مانند: قرص‌های ضدبارداری یا ابزار درون‌زهدانی) هم محافظتی در برابر ابتلا به عفونت‌های منتقله از راه جنسی ایجاد نمی‌کنند.

  • از استفاده از مواد مخدر و سوءمصرف الکل بپرهیزید. اگر تحت تأثیرات این مواد قرار بگیرید، احتمال انجام رفتارهای پرخطر جنسی در شما بیشتر می‌شود.
  • با شریک جنسی‌تان درباره‌ٔ مقاربت صحبت کنید. قبل از آنکه اقدام به مقاربت نمایید، با شریک جنسی خود راجع به سالم‌تر کردن رابطه‌ٔ جنسی‌تان حرف بزنید و در مورد رفتارهای مجاز و غیرمجاز در مقاربت با یکدیگر به یک توافق صریح برسید.

تشخیص

اگر سابقه‌ٔ جنسی و علائم فعلی‌تان حاکی از  ابتلای شما به عفونت‌های منتقله از راه جنسی باشد، تست‌های آزمایشگاهی می‌توانند در تعیین علت و شناسایی عفونت‌های هم‌زمان (کواینفکشن) به شما کمک کنند.

  • آزمایش خون. با آزمایش خون می‌توان عفونت HIV یا استیج‌های آخر سیفلیس را شناسایی کرد.
  • آزمایش ادرار. بعضی از عفونت‌های منتقله از راه جنسی را می‌توان با آزمایش ادرار تشخیص داد.
  • نمونه‌گیری از مایعات. در صورتی‌که ضایعات تناسلی فعالی داشته باشید، نمونه‌گیری و آزمایش مایعات موجود در آن‌ها می‌تواند به تشخیص نوع عفونت کمک کند. برای تشخیص بعضی از انواع این عفونت‌ها مواد و ترشحات خروجی از ضایعات تناسلی را در آزمایشگاه بررسی می‌کنند.

 

غربالگری

بررسی وجود یک بیماری در فردی که علائم آن را ندارد، غربالگری نامیده می‌شود. اغلب اوقات غربالگری عفونت‌های منتقله از راه جنسی بخش روتینی از خدمات درمانی نیست، ولی استثناهایی هم در این‌باره وجود دارد.

 

درمان

درمان آن دسته از عفونت‌های منتقله از راه جنسی ( بیماری‌های مقاربتی ) که توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شوند، راحت‌تر است. عفونت‌های ویروسی را می‌توان کنترل کرد ولی همیشه نمی‌توان آن‌ها را درمان نمود. اگر باردار هستید و به عفونت‌های منتقله از راه جنسی مبتلا شده‌اید، فوراً برای درمان اقدام کنید تا خطر سرایت عفونت به  فرزندتان را کاهش دهید.

 

درمان این عفونت‌ها بسته به نوع آن‌ها معمولاً شامل یکی از اقدامات زیر می‌شود:

  • آنتی‌بیوتیک‌ها. اغلب یک دوز واحد از آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌توانند انواع مختلفی از عفونت‌های جنسی باکتریایی و انگلی را درمان کنند، مانند سوزاک، سیفلیس، کلامیدیا و تریکومونیازیس. معمولاً درمان سوزاک و کلامیدیا با هم صورت می‌گیرد چون این دو عفونت غالباً هم‌زمان ایجاد می‌شوند.

وقتی درمان آنتی‌بیوتیکی را شروع کردید، حتماً باید آن را تا انتها مصرف کنید. اگر فکر می‌کنید این کار برایتان مقدور نیست، با پزشک‌ صحبت کنید. ممکن است دوره‌ٔ درمانی کوتاه‌تر و ساده‌تر برایتان وجود داشته‌ باشید.

افزون بر این، لازم است تا پایان دوره‌ٔ درمان و برطرف شدن تمام ضایعات، از برقراری رابطه‌ٔ جنسی خودداری کنید.

  • داروهای ضدویروسی. در صورت ابتلا به هرپس یا اچ آی وی، داروی ضدویروسی برای شما تجویز می‌شود. با مصرف روزانهٔ این داروها، دفعات عود هرپس در شما کاهش خواهد یافت. داروهای ضدویروسی خطر ابتلا به عفونت را کاهش می‌دهند ولی باز هم ممکن است شریک جنسی‌تان دچار هرپس شود.

این داروها می‌توانند ویروس HIV را برای سال‌ها سرکوب کنند. البته این ویروس همچنان باقی می‌ماند و می‌تواند به سایر افراد منتقل شود، هر چند ریسک این اتفاق کاهش می‌یابد.

هر چقدر که درمان خود را زودتر آغاز کنید، تأثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود. پس از آغاز دوره‌ٔ درمانی، اگر داروهایتان را دقیقاً مطابق با دستور پزشک مصرف کنید، ممکن است تعداد ویروس‌های بدن شما آن‌قدر کم شود که دیگر قابل تشخیص نباشد.

 

اگر دچار عفونت‌های منتقله از راه جنسی شدید، از پزشکتان بپرسید که چند وقت پس از درمان لازم است دوباره آزمایش بدهید. با این کار می‌توانید اطمینان حاصل کنید که درمان جواب داده ‌است و شما مجدداً به عفونت آلوده نشده‌اید.

 

هشدار دادن به شریک‌های جنسی و اقدامات پیشگیرانه

اگر آزمایش‌ها مشخص کردند که شما به عفونت‌های منتقله از راه جنسی آلوده‌اید، شریک‌های جنسی‌تان، شامل شریک جنسی فعلی و همچنین کسانی که سه‌ ماه تا یک ‌سال قبل با آن‌ها رابطه داشته‌اید، باید از این موضوع آگاه شوند تا آزمایش دهند و در صورت لزوم، درمان‌های لازم را دریافت نمایند.

پزشکانی که به شما کمک می کنند

همه

بر اساس بیمارستان

بر اساس تخصص