سندرم نفروتیک
سندرم نفروتیک جزو اختلالات کلیوی است و در آن مقدار زیادی پروتئین از راه ادرار دفع می‌گردد.
سندرم نفروتیک معمولاً بر اثر آسیب‌دیدگی دسته‌هایی از عروق خونی کوچک کلیوی که مواد زائد و مایعات اضافی را از بدن فیلتره می‌کنند، ایجاد می‌شود. این بیماری موجب ورم یا ادم (به‌خصوص در پا و قوزک پا) و افزایش خطر ابتلا به سایر بیماری‌ها می‌شود.
درمان سندرم نفروتیک شامل معالجه‌ٔ مشکلات زمینه‌ای و مصرف دارو است. این بیماری می‌تواند خطر تشکیل لخته‌های خونی و ابتلا به عفونت را افزایش دهد. پزشکتان ممکن است به منظور پیشگیری از مشکلات و عوارض ثانویه‌ٔ ناشی از سندرم نفروتیک، مصرف دارو و اعمال تغییراتی در رژیم غذایی را برایتان تجویز نماید.
علائم
نشانه‌ها و علائم سندرم نفروتیک عبارت‌اند از:
- ورم (ادم) شدید، به‌خصوص در اطراف چشم‌ها، پاها و قوزک پا
- ادرار کف‌آلود، که ممکن است ناشی از وجود مقادیر زیاد پروتئین در آن باشد
- افزایش وزن ناشی از احتباس زیاد مایعات
- خستگی مفرط
- کاهش اشتها
زمان مراجعه به پزشک
اگر علائمی دارید که مایه‌ٔ نگرانی شما می‌شوند، به پزشک مراجعه کنید.
علل
سندرم نفروتیک معمولاً بر اثر آسیب‌دیدگی دسته‌هایی از عروق خونی کوچک کلیوی (گلومرول‌ها) ایجاد می‌شود.
گلومرول‌ها هنگام عبور خون از کلیه، آن را تصفیه می‌کنند و مواد ضروری را از مواد غیرضروری جدا می‌کنند. گلومرول‌های سالم مانع تراوش پروتئین خون (عمدتاً آلبومین) – که برای حفظ مقادیر مناسب مایعات بدن لازم است – به درون ادرار می‌شوند. در صورت آسیب‌دیدگی این گلومرول‌ها، مقادیر بالای پروتئین از طریق ادرار دفع می‌گردند و سندرم نفروتیک ایجاد می‌شود.
علل احتمالی متعدد
بیماری‌ها و مشکلات زیادی می‌توانند به گلومرول‌ها آسیب زده و باعث ایجاد سندرم نفروتیک شوند؛ برای نمونه:
- بیماری دیابتی کلیه. دیابت می‌تواند منجر به آسیب کلیوی (نفروپاتی دیابتی) شده و روی گلومرول‌ها تأثیر بگذارد.
- Minimal change disease. این مورد شایع‌ترین علت سندرم نفروتیک در کودکان است. در minimal change disease عملکرد کلیه غیرطبیعی می‌شود ولی اگر بافت کلیه را زیر میکروسکوپ بررسی کنیم، ظاهری طبیعی یا تقریباً طبیعی دارد. علت عملکرد غیرطبیعی کلیه هم قابل تشخیص نیست.
- گلومرواسکلروز فوکال سگمنتال. در این بیماری که ممکن است در نتیجه‌ٔ سایر بیماری‌ها یا نقص‌های ژنتیکی ایجاد شود یا علت آن نامشخص باشد، در بعضی از گلومرول‌ها بافت اسکار تشکیل می‌شود.
- نفروپاتی غشایی. این اختلال کلیوی بر اثر ضخیم شدن غشاهای داخل گلومرول‌ها ایجاد می‌شود. علت اصلی نفروپاتی غشایی مشخص نیست ولی گاهی اوقات با بیماری‌های دیگری از قبیل: هپاتیت B، مالاریا، لوپوس و سرطان مرتبط است.
- لوپوس منتشر. این بیماری التهابی مزمن می‌تواند منجر به آسیب شدید کلیوی شود.
- آمیلوئیدوز. این بیماری زمانی ایجاد می‌شود که موادی به نام پروتئین‌های آمیلوئید در اندام‌های شما تجمع پیدا کنند. این امر اغلب بر کلیه‌ها تأثیر گذاشته و به سیستم فیلتراسیون آن‌ها آسیب می‌زند.
- تشکیل لخته در وریدهای کلیوی. ترومبوز ورید کلیوی (تشکیل لخته و انسداد ورید کلیوی) می‌تواند منجر به سندرم نفروتیک شود.
ریسک‌فاکتورها
عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به سندرم نفروتیک را افزایش دهند، عبارت‌اند از:
- بیماری‌هایی که به کلیه‌ها آسیب می‌زنند. بعضی از بیماری‌ها خطر ابتلا به سندرم نفروتیک را افزایش می‌دهند؛ برای نمونه: دیابت، لوپوس، آمیلوئیدوز و سایر بیماری‌های کلیوی.
- بعضی از داروها. داروهایی از قبیل: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و داروهایی که برای از بین بردن عفونت‌ها به‌کار می‌روند، می‌توانند موجب افزایش خطر ابتلا به سندرم نفروتیک شوند.
- بعضی از عفونت‌ها. عفونت‌هایی مانند: HIV (عامل ایدز)، هپاتیت B، هپاتیت C و مالاریا می‌توانند خطر ابتلا به سندرم نفروتیک را افزایش دهند.
عوارض ثانویه
عوارض ثانویه‌ٔ احتمالی سندرم نفروتیک عبارت‌اند از:
- لخته‌های خونی. ناتوانی گلومرول‌ها در تصفیه‌ٔ خون می‌تواند منجر به فقدان پروتئین‌هایی شود که از تشکیل لخته‌های خونی جلوگیری می‌کنند؛ در نتیجه احتمال تشکیل این لخته‌ها (ترومبوز) در ورید افزایش می‌یابد.
- افزایش کلسترول و چربی خون. اگر سطح پروتئین آلبومین خون کاهش یابد، کبد آلبومین بیشتری تولید می‌کند و همزمان با آن کلسترول و تری‌گلسیرید (چربی) بیشتری هم آزاد می‌کند.
- سوءتغذیه. کاهش زیاد پروتئین‌های خون می‌تواند منجر به سوءتغذیه شود. این امر می‌تواند باعث کاهش وزن شود ولی در عین حال، بدن هم دچار ورم می‌گردد، این ورم ممکن است مانع تشخیص ظاهری کاهش وزن شود. سوءتغذیه همچنین ممکن است باعث کاهش گلبول‌های قرمز (کم‌خونی) و کاهش سطح ویتامین D و کلسیم شود.
- افزایش فشار خون. آسیب‌دیدگی گلومرول‌ها و تجمع مواد زائد ناشی از آن در خون (اورمی) می‌تواند سبب افزایش فشار خون شود.
- نارسایی کلیوی حاد. اگر کلیه‌هایتان بر اثر آسیب‌دیدگی گلومرول‌ها، توانایی تصفیه‌ٔ خون را از دست دهند، ممکن است مواد زائد به سرعت در خون تجمع پیدا کنند؛ در این صورت ممکن است فوراً به دیالیز (روشی مصنوعی برای حذف مایعات اضافی و مواد زائد از خون) نیاز داشته باشید؛ دیالیز توسط دستگاهی مخصوص (dialyzer) انجام می‌شود.
- بیماری کلیوی مزمن. سندرم نفروتیک ممکن است باعث شود که کلیه‌هایتان به‌تدریج در طول زمان عملکرد خود را از دست دهند. اگر عملکرد کلیوی به قدر کافی پایین بیاید، ممکن است نیازمند دیالیز یا پیوند کلیه شوید.
- عفونت. خطر ابتلا به عفونت‌ها در افراد مبتلا به سندرم نفروتیک ممکن است بیشتر باشد.
تشخیص
تست‌ها و فرآیندهای مورد استفاده در تشخیص سندرم نفروتیک عبارت‌اند از:
- آزمایش ادرار. با آزمایش ادرار می‌توان ناهنجاری‌های موجود در ادرار را شناسایی کرد؛ برای نمونه: وجود مقادیر بالای پروتئین در ادرار که ناشی از سندرم نفروتیک است. ممکن است از شما خواسته شود که در طول 24 ساعت چند نمونه‌ٔ ادرار بدهید تا اندازه‌گیری دقیقی از پروتئین‌های موجود در ادرار صورت گیرد.
- آزمایش خون. اگر دچار سندرم نفروتیک باشید، آزمایش خون می‌تواند پایین بودن سطح آلبومین (هیپوآلبومینمی) و سایر پروتئین‌های خون را نشان دهد. فقدان آلبومین اغلب با افزایش کلسترول و چربی خون همراه است. به منظور ارزیابی کلی عملکرد کلیوی ممکن است سطح کراتینین و اوره‌ٔ خون هم اندازه‌گیری شود.
- برداشت نمونه‌ای از بافت کلیه برای بررسی (بیوپسی کلیه). پزشکتان ممکن است فرآیندی به نام بیوپسی کلیه را برایتان تجویز کند که طی آن نمونه‌ای از بافت کلیه را برای بررسی برمی‌دارند. در بیوپسی کلیه سوزنی مخصوص را از طریق پوست وارد کلیه می‌کنند، نمونه‌ای از بافت کلیوی را برمی‌دارند و آن را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستند.
درمان
درمان سندرم نفروتیک شامل معالجه‌ٔ بیماری‌های مسبب آن می‌شود. پزشکتان همچنین ممکن است داروهایی را برای کنترل علائم و درمان عوارض ثانویه‌ٔ این سندرم تجویز نماید. این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای کاهنده‌ٔ فشار خون. داروهایی به نام بازدارنده‌های آنزیم تبدیل‌کننده‌ٔ آنژیوتانسین (ACE)، فشار خون و همچنین مقدار پروتئین موجود در ادرار را کاهش می‌دهند. داروهای بلوک‌کننده‌‌ٔ گیرنده‌ٔ آنژیوتانسین ۲ (ARBs) – شامل: لوزارتان و والزارتان – نیز چنین عملکردی دارند. از داروهای دیگری مثل: بلوک‌کننده‌های رنین هم می‌توان به این منظور استفاده کرد ولی به‌طور کلی استفاده از بازدارنده‌های ACE و ARBs اولویت دارد.
- ادرارآورها. داروهای ادرارآور (دیورتیک) با افزایش حجم ادرار به کنترل ورم‌ها کمک می‌کنند. معمول‌ترین دارو از این دسته، فوروزماید (لازیکس) است. از سایر داروهای ادرارآور هم می‌توان اسپیرونولاکتون (آلداکتون) و تیازیدها، مثل: هیدروکلروتیازید را نام برد.
- داروهای کاهنده‌ٔ کلسترول. داروهایی تحت عنوان استاتین‌ها می‌توانند به کاهش کلسترول خون کمک کنند. از این داروها می‌توان آتورواستاتین را نام برد.
- رقیق‌کننده‌های خون. داروهایی که از آن‌ها با نام ضدانعقاد یاد می‌شود، توانایی بدن را برای تشکیل لخته‌های خونی کاهش می‌دهند. در صورتی که در بدن خود لخته‌های خونی داشته باشید، به منظور جلوگیری از تشکیل لخته‌های بیشتر ممکن است از این داروها برایتان تجویز شود. از داروهای ضدانعقاد می‌توان به هپارین، وارفارین، دابیگاتران، آپیکسابان و ریواروکسابان اشاره کرد.
- داروهای سرکوب‌کننده‌ٔ سیستم ایمنی. داروهایی که برای کنترل سیستم ایمنی به‌کار می‌روند (مثل: کورتیکواستروئیدها) ممکن است سبب کاهش التهاب ناشی از بیماری‌هایی همچون minimal change disease، لوپوس و آمیلوئیدوز شوند.
سبک زندگی و درمان‌های خانگی
ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی ممکن است باعث شود که بهتر با سندرم نفروتیک کنار بیایید. پزشکتان ممکن است شما را به یک رژیم‌شناس ارجاع دهد تا تأثیر رژیم غذایی بر نحوه‌ٔ کنار آمدن شما با عوارض ثانویه‌ٔ سندرم نفروتیک را برایتان توضیح دهد. رژیم‌شناس ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- پروتئین مورد نیاز خود را از منابعی تأمین کنید که چربی کمی داشته باشند.
- به منظور کنترل سطح کلسترول خون، کلسترول و چربی رژیم غذایی خود را کاهش دهید.
- به منظور کنترل ورم (ادم)، رژیم غذایی کم‌نمک را اتخاذ کنید.
- در صورت مصرف داروهایی برای افزایش وزن (مثل: استروئیدها)، مصرف غذاهای افزاینده‌ٔ قند خون را محدود کنید.
مقدار روی معدنی نیز ممکن است در بعضی از افراد مبتلا به سندرم نفروتیک پایین باشد. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌های روی در افراد زیر 18 سال بهبودی‌هایی در سندرم نفروتیک آن‌ها ایجاد کرده است؛ البته همواره پیش از مصرف هرگونه مکمل یا دادن آن به فرزندتان با پزشک مشورت کنید تا از تداخلات احتمالی آن پیشگیری نمایید.
پزشکانی که به شما کمک می کنند
راضیه رحیمی
ممنونم، برنامه خوبی بود، مشکلی نبود. خدا خیرتان دهد
محمدرضا عربی
برنامه ویزيت آنلاین عالی بود، ممنونم
رقیه افشاری
بسیاری عالی بود، وقت ویزیت ساعت 8 بود، دکتر اخیاری ساعت 8:05 آنلاین شدند. تصمیم دارم برای مادرم هم از متخصص گوارش نوبت ویزیت آنلاین بگیرم.
حدیقه همت‌خانی
مشکلی نبود، مجددا پس از آزمایش دوباره از دکتر صفاری وفت می‌گیرم.
عباس عباس زاده
در طول سه روز گذشته که به صورت بستری در مجموعه بیمارستان محب و بخش CCU بستری بودم با دیدن نوع برخورد و اکرام بیماران تحت تاثیر واقع شدم. همیشه در ذهنم آرزوی این را داشتم در ایران خودمان اکرام ارباب رجوع و خاصه بیماران به نحو احسنت انجام پذیرد. ولی این آرزو را تا به امروز در هیچ مجموعه دیگری مثل این بیمارستان تجربه نکرده بودم.
قطعا راه دشواری تا رسیدن به اهداف عالیه شما و دیگر مدیران پیش رو دارید، اما یقینا این مجموعه پتانسیل بهتر شدن و الگو قرارگرفتن را دارد. به عنوان یک مراجعه کننده اولا : ممنون و سپاس، دوما : در این راه پیش رو و پرتلاش باشید، و سوما : نقاط قوت مدیریت خود را حفظ و نقاط ضعف را شناسائی فرمائید. پرسنل این بخش با تمام بیماران، چه پیر و جوان، با محبت و انگیزه خدمت برخورد داشتند.
آمادگی دارم به نوبه خود از تک تک این عزیزان تقدیر نمایم : سرکار خانم های پرستاران یوسفی . خردمند و …، بهیاران شهروز محمودی و …، خدمه زحمتکش و …. همه عزیزان. پزشکان محترم و حاذق که بنده از خانم دکتر ثابتی تکریم و خضوع دارم.
مهدی امین الرعایا
اینجانب مهدی امین الرعایا که در تاریخ 26/6/97 توسط استاد گرانقدر جناب آقای دکتر مرزبان و تیم فرهیخته و دانشمند همراه ایشان تحت عمل CABG قرار گرفته ام، بدینوسیله مراتب تشکر، قدردانی و امتنان خود را از زحمات بی شائبه و نیز فرشتگان مهربان و توانمندی که به عنوان پرستار در آن بیمارستان معظم مشغول ارائه خدمت خصوصا در بخش های ICU-OH1 و بخش آفتاب هستند، اعلام میدارم و آرزومند موفقیت های روز افزون شما در ادامه خدمت های بیشتر به جامعه دردمندان هستم.
البتع لازم به ذکر است مدیریت مهمانداری و همکاری کلیه پرسنل آن بیمارستان در حد قابل تقدیر میباشد.
