علائم عصبی کرونا

دکتر شادی شکوه یار، متخصص بیماری‌های داخلی مغز و اعصاب، در گفت‌وگوی زنده با برنامهٔ اینستاکیلینیک محب، در مورد علائم عصبی کرونا گفتند:

همان‌طور که می‌دانید در سیر بیماری کرونا از ابتدا تا به امروز، این بیماری علائم زیاد و متفاوتی را از خود نشان داده که دائماً نیز در حال تغییر هستند. این وضعیت همچنین باعث افزایش تعداد مبتلایان و نگرانی‌های زیادی در این مورد شده است. بدین منظور بحث‌های بسیاری در مورد علائم گوناگونِ این بیماری و نحوه درگیریِ هر کدام از ارگان‌ها و اندام‌های مختلف بدن صورت گرفته که یکی از این مباحث در این خصوص است که آیا این بیماری تأثیری بر سیستم عصبی دارد یا خیر؟

بدین منظور طیِ گفت‌وگوی زنده‌ٔ محب – آنلاین با دکتر شادی شکوه یار، متخصص بیماری‌های داخلی مغز و اعصاب، پاسخ این سؤال را از ایشان جویا شدیم. ایشان در پاسخ به این سؤال که آیا کرونا علامت عصبی دارد یا خیر گفتند:

با توجه به گوناگونی‌های بسیار شگفت‌انگیزی که امروزه طی چند ماه اخیر به‌خصوص در مورد علائم بالینی کرونا اتفاق افتاده، مباحث زیادی در حال بازشدن است که یکی از آن‌ها علائم عصبی کرونا است. جواب این سؤال قطعاً بله است.

الآن مطمئن هستیم که خیلی از تظاهرات نورولوژیکی که قبلاً در مورد بیماری‌های دیگر می‌دیدیم، هم‌اکنون در زمینهٔ ابتلا به بیماری کرونا اتفاق می‌افتد. البته نه به این معنی که در این برهه از زمان هر اتفاق نورولوژیکی که می‌افتد، معنیِ آن ابتلا به کرونا است، ولی باید گفت که به شدت با هم ارتباط دارند و به نظر می‌آید که تظاهرات نورولوژیک به دو دستهٔ عصبی و محیطی تقسیم می‌شوند.

سیستم مرکزی شامل مغز و نخاع است و محیطی شامل شاخه‌هایی از اعصاب که از این ارگان‌ها جدا می‌شوند و به اندام‌ها می‌روند. در تظاهرات جدیدی که از کووید 19 می‌بینیم هر دو دسته از این ارگان‌ها می‌توانند با چند مکانیسم درگیر شوند. مکانیسم اول دست اندازیِ اولیه و مستقیمِ خود ویروس کووید-19 به سیستم اعصاب مرکزی است که شایع‌ترینِ آن دست‌اندازی به سیستم عصبی بویایی (عصب شماره 1) است که خود را به صورت از دست دادن حس بویایی نشان می‌دهد و علت آن این است که گیرنده‌ٔ خاصی به اسم ACE که در کف جمجمه و پشت بینی قرار دارد، گیرنده‌ٔ خیلی خوبی برای این ویروس می‌باشد و وقتی لانه‌گزینی اولیه در مورد ویروس صورت می‌گیرد، اولین جایی که مستقر می‌شود، آنجا است.

بسیاری از بیماران ممکن است که این علامت یعنی از دست دادن حس بویایی و چشایی را نشان دهند و حتی احتمال دارد که علائمِ آن‌ها در همین حد نیز باقی بماند.

ولی یک علامتِ هشدارِ مهم که به بسیاری از بیماران در کلینیک یا همین برنامه گفته شده، این است که اگر فردی به صورت ناگهانی حس بویایی و چشایی خود را از دست می‌دهد، باید خود را قرنطینه کرده و سپس مراجعه کند تا از جهت بیماری کرونا بررسی شود. همان‌طور که دکتر محرز گفتند اگر شخصی در این زمان (در حالت شیوع کرونا) حس بویایی را از دست دهد، قطعاً علامت کرونا است.

ما الان بیماری‌های زیادی داریم که علائم نورولوژیک دارند اما باید گفت اگر به صورت حاد عصب بویاییِ فرد درگیر شود و حس بویایی خود را از دست دهد و این در حالی باشد که مانند زمان حال ما با یک اپیدمی یا پاندمیِ جهانی روبه‌رو باشیم، مطمئناً در اولین درجه تشخیص قرار دارد و ما به وجود این بیماری در فرد شک می‌کنیم. پس این مکانیسم دست‌اندازی مستقیم است.

با همین مکانیسم مغز هم می‌تواند درگیر شود، یعنی ویروس، از طریق عصب بویایی می‌تواند به سیستم اعصاب وارد شده و علائمِ خود را به صورت گیجی، کم‌شدن سطح هشیاری یا آنچه که ما تحت عنوان انسفالیت از آن یاد می‌کنیم، نشان دهد. مواردی هم دیده شده که دست‌اندازی مستقیم ویروس کرونا به مایع مغزی – نخاعی و خودِ مغز وجود دارد.

زمانی‌که ویروس وارد سیستم اعصاب شود، می‌تواند تمام ارگان‌های دیگر را نیز درگیر کند. مثلاً عروق می‌توانند درگیر شوند یا حتی فرد با علائم خونریزیِ حاد مراجعه کند، در حالی‌که این فرد قبلاً سابقه‌ٔ فشارخون یا بیماری‌هایی که بتوانند تظاهراتِ خونریزی در سیستم اعصاب مرکزی داشته باشند را ندارد که ما قطعاً با این علامت به بیماری کرونا فکر می‌کنیم. واقعیت اینجا است که مکانیسمی که با آن اتفاق می‌افتد، به هم خوردن سیستم دیواره‌ٔ عروق است یعنی وقتی دیوارهٔ‌ عروقِ مغز که همان سدی است که بین مغز و تبادل عروقی وجود دارد، تحت تأثیر ویروس ممکن است از آن مکانیسمِ اصلیِ عملکرد خود خارج شود، احتمال دارد خونریزی رخ دهد به جز این مواردی هم دیده شده که نوسانات فشارخون در این بیماران وجود دارد که به همراه درگیری ریه و هم درگیری قلب است و باعث می‌شود که فرد دچار خونریزی شود.