زمان مطالعه: 6 دقیقه

احتمال ابتلای مجدد به ویروس کرونا مهمترین سوالی است که ذهن عموم جامعه را به خود درگیر کرده است. سعی داریم در این مقاله به این سوال پاسخ دهیم. با ما همراه باشید:

آیا احتمال ابتلای مجدد به ویروس کرونا وجود دارد؟ آنچه که تاکنون درباره کووید ۱۹ و سیستم ایمنی می‌دانیم.

سیستم ایمنی شما مانند ارتش شخصی‌تان است. شبکه‌ای گسترده از سلول‌ها، بافت‌ها و اندام‌ها که از بدن شما در برابر بیماری‌ها محافظت می‌کنند.

اما هنوز چگونگی پاسخ سیستم ایمنی به کروناویروس و اینکه آیا محافظت طولانی‌مدتی را ایجاد می‌کند یا نه، یکی از بزرگ‌ترین ناشناخته‌ها و ضروری‌ترین سؤالاتی است که محققان و مقامات بهداشتی با آن روبه‌رو شده‌اند.

لاریسا لبزین، ایمونولوژیست دانشگاه کوئینزلند می‌گوید: «همانند سایر ویروس‌ها، در این ویروس نیز پاسخ ایمنی ایجاد می‌شود و این بدان معنی است که در کوتاه‌مدت از ابتلای مجدد به این ویروس در امان خواهیم ماند.»

«آنچه که هنوز نمی‌دانیم این است که این حفاظت دقیقاً چیست و تا چه مدت باقی می‌ماند.»

با در دسترس داشتن کمتر از چهار ماه داده و اطلاعات (این ویروس در اواخر سال ۲۰۱۹ پدیدار شد) پاسخ دادن به سؤالاتی درباره ایمنی نسبت به ویروس به خصوص ایمنی طولانی‌مدت بسیار دشوار است.

 

بدن شما چگونه به ویروس پاسخ می‌دهد؟

وقتی که بدن شما با متجاوزی خارجی مانند SARS-CoV-2 (کروناویروس جدید که مسبب کووید ۱۹ است) روبه‌رو می‌شود، سیستم ایمنی بدن شما برای شناسایی و حذف عامل خارجی به سرعت اقدام می‌کند.

دکتر لبزین می‌گوید: «اولین خط دفاعی که به عنوان پاسخ ایمنی ذاتی (innate immune response) شناخته می‌شود، به طور مؤثری تقویت‌کننده سیستم ایمنی است.»

«این خط دفاعی را بیشتر به عنوان پاسخی غیراختصاصی می‌شناسیم که قادر است به هر چیز متجاوز و خطرناکی که بدن را تهدید می‌کند پاسخ دهد.»

پاسخ ایمنی ذاتی منجر به کاهش سرعت انتشار آلودگی و عفونت تا قبل از وارد عمل شدن سیستم ایمنی اختصاصی (adaptive immune response) می‌شود. سیستم ایمنی اختصاصی حاوی آنتی‌بادی‌های ساخته‌شده توسط لنفوسیت‌های بی (B-cells) و لنفوسیت‌های تی (T-cells) است.

حال که بدن اطلاعات بیشتری درباره عفونت دارد (مانند پروتئین‌های خاصی به نام آنتی‌ژن که روی سطح ویروس است)، لنفوسیت‌های تی را برای جست‌و‌جو و کشتن سلول‌های عفونی تولید می‌کند.

هم‌زمان لنفوسیت‌های بی نیز در حال تولید کردن پروتئین خاصی به نام آنتی‌بادی هستند. این پروتئین‌ها مانند قفل و کلید روی آنتی‌ژن‌ها چفت می‌شوند. اولین نوع از آنتی‌بادی‌هایی که ایجاد می‌شوند ايمونوگلبولين «ام» نام دارند.

برای هدف قرار دادن و نابود کردن عفونت، سیستم ایمنی این آنتی‌بادی‌ها را به نوع دومی از آنتی‌بادی‌ها به نام ايمونوگلبولين «جی» تغییر می‌دهد که قادرند به طور اختصاصی ویروس‌ها را شناسایی و خنثی کرده و مانع ورودشان به سلول‌های جدید شوند.

به طور معمول حدود یک یا دو هفته طول می‌کشد تا این آنتی‌بادی‌ها در بدن به وجود بیایند.

دکتر لبزین می‌گوید: «هنگامی‌که سیستم ایمنی و لنفوسیت‌های بی اطلاعات بیشتری را دریافت کنند، می‌توانند به صورت اختصاصی‌تر پاسخ داده و آنتی‌بادی‌های قوی و حفاظت‌کننده‌ای را در مقابل ویروس تولید کنند.»

بعد از اینکه بدنتان ویروس را به طور کامل از بین برد زیرمجموعه‌ای از آنتی‌بادی‌ها و حافظه سلولی ایجاد می‌شود (گاهی برای سال‌ها) که آماده حفاظت از شما در برابر برخورد مجدد با ویروس هستند.

درباره ایمنی کووید ۱۹ چه می‌دانیم

پروفسور بیل راولینسون، متخصص ویروس‌شناسی می‌گوید: «ابتلای به کووید ۱۹ موجب فعال شدن سیستم ایمنی می‌شود اما بعضی از افراد نسبت به دیگران پاسخ‌های ایمنی بهتری را نشان می‌دهند.»

«مطالعاتی روی آنتی‌بادی‌ها و سایر فرم‌های ایمنی انجام شده است و ما می‌دانیم که هر دونوع آنتی‌بادی ( ايمونوگلبولين «ام» و «جی») در طول مدت چند هفته پدیدار می‌شوند.»

این طور فرض می‌شود که این پاسخ ایمنی، محافظت کوتاه‌مدت و میان‌مدت ایجاد می‌کند. اما هنوز برای دانستن این موضوع که ایمنی بدن تا چه‌ مدت باقی‌ می‌ماند زود است.

پروفسور بیل راولینسون می‌گوید: «می‌دانیم که ایمنی در برابر چهار کروناویروس دیگر که هر ساله باعث سرماخوردگی رایج می‌شوند به مدت چند ماه تا چند سال باقی می‌ماند. پس انتظار می‌رود که ایمنی در برابر SARS-CoV-2 نیز همیشگی نباشد.»

بعضی از ویروس‌ها مانند فلج اطفال و سرخچه آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کنند که می‌توانند تا آخر عمر ایمنی ایجاد کنند. این ایمنی ممکن است برای گروه‌های دیگر مانند سارس (SARS) تنها چند سال باشد. «افراد نسبت به سارس ایمن می‌شوند و این ایمنی ممکن است تا چند سال دوام بیاورد و بعد شروع به کاهش کند.»

«احتمال می‌دهیم که کووید ۱۹ نیز این چنین باشد چرا که از یک خانواده ویروسی هستند.»

 

سؤالاتی درباره آنتی‌بادی‌ها

تحقیقات اولیه و مقدماتی بر روی حیوانات نشان می‌دهد که ایمنی کووید ۱۹ حداقل برای چند هفته باقی می‌ماند.

محققان چینی بر روی سه میمون بهبودیافته از کووید ۱۹ آزمایش‌هایی را انجام داده و متوجه شدند که آن‌ها بعد از دو هفته آنتی‌بادی‌های کافی‌ای را برای جلوگیری از ابتلای مجدد به ویروس تولید کرده‌اند. نتایج تحقیق آن‌ها هنوز مورد بازبینی دقیق و داوری تخصصی قرار نگرفته است.

اما مطالعه‌ اخیری که روی ۱۷۵ بیمار بهبودیافته از کووید ۱۹ در شانگهای انجام شد (این مطالعه نیز هنوز مورد بازبینی دقیق قرار نگرفته است)، نشان داد که نزدیک به یک‌سوم از آن‌ها به طور غیرقابل انتظاری سطح پایینی از آنتی‌بادی‌های خنثی‌کنندهٔ ویروس را داشته و در ده نفر از آن‌ها هیچ اثری از آنتی‌بادی دیده نشده است.

درحالی‌که این تحقیق توانایی بدن را برای تولید آنتی‌بادی‌های خاص در پاسخ به کووید ۱۹ زیر سؤال می‌برد، دکتر لبزین بیان دارد که این اطلاعات به این معنی نیست که بیماران هیچ‌گونه ایمنی پایداری را ایجاد نکرده‌اند.

او این‌گونه ادامه می‌دهد: «بدن ما در برابر تعداد زیادی از ویروس‌ها آنتی‌بادی تولید می‌کند که بیشترشان خنثی‌کنندهٔ ویروس هستند و مانع از ورود ویروس به داخل سلول‌ها می‌شوند.»

«اما آنتی‌بادی‌ها عملکرد‌های بیشتری نیز دارند و ما نمی‌دانیم که آیا این آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده برای ایجاد ایمنی کلی در برابر ویروس کرونا مهم هستند یا نه.»

یکی از بیشترین سوالاتِ بی‌پاسخ این است که در بدن مبتلایان به ویروسی که هیچ علائمی از خود نشان نداده‌اند و یا کسانی که علائم خفیف دارند چه می‌گذرد.

اندرو تیلور-رابینسون، استاد ایمنی‌شناسی بیماری‌های عفونی در دانشگاه مرکزی کوئینزلند می‌گوید: «کسانی که به کووید ۱۹ مبتلا شده اما هیچ علائمی ندارند احتمالاً پاسخ ایمنی بسیار قوی‌ای داشتند.»

او می‌گوید: «حتی کسانی که علائم خفیف از خود نشان داده‌اند نیز احتمالاً آنتی‌بادی یا سایر مکانیسم‌های دفاعی را تولید کرده‌اند.»

اما دکتر لبزین می‌گوید: «احتمال ایجاد پاسخ ایمنی هوشمند نسبت به پاسخ ایمنی قوی در افراد مبتلای بدون علائم بیشتر است. که این به معنای تولید کمتر آنتی‌بادی‌هاست.»

«احتمال دارد در این افراد پاسخ ایمنی از قبل در آنجا وجود داشته و همه چیز را به خوبی مدیریت کرده باشد، بنابراین این افراد علائم شدیدی را نشان ندادند.»

«میزان سطح آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های ایمنی در بدن این افراد ممکن است بسیار کمتر از افرادی باشد که علائم شدید داشتند. برای اینکه سیستم ایمنی افراد با علائم شدید به اندازه کافی سریع یا هوشمند نبوده و ویروس‌های زیادی برای مقابله وجود داشته، بنابراین آنتی‌بادی‌های بیشتری تولید شده است.»

 

گزارش‌هایی درباره ابتلای مجدد افراد بهبودیافته

گزارش‌هایی درباره افراد بهبودیافته‌ای وجود دارد که آزمایش کرونای آن‌ها برای بار دوم مثبت شده است. این باعث افزایش نگرانی‌ها در این ‌باره شد که ضمانتی برای ایمن شدن بدن بعد از ابتلای به کرونا حتی در کوتاه‌مدت نیز وجود ندارد.

اما بیشتر متخصصان بر این باورند که این نمونه‌ها، ابتلای دوباره به ویروس نیستند و به احتمال زیاد بیانگر خطا و نقص در آزمایش هستند.

اندرو تیلور-رابینسون اظهار داشت : «یک احتمال این است که نتیجه آزمایش به اشتباه منفی گزارش شده است. در این مورد در حقیقت ویروس بدن را ترک نکرده و به طور موقت در سطوحی قرار گرفته است که امکان ردیابی و شناسایی ویروس ممکن نیست. بنابراین نتیجهٔ آزمایش به اشتباه منفی شده است.»

«کیت‌های تشخیصی جدید هستند و بعضی از آن‌ها حساسیت لازم را ندارند.»

«برعکس این اتفاق هم ممکن است پیش بیاید. وقتی که کیت تشخیصی بسیار حساس باشد و حتی پس از بهبود بیمار از کووید ۱۹ نیز نتیجه آزمایش را مثبت نشان دهد.»

«در این صورت ویروس RNA وجود دارد. در اصل RNA قدرت گسترش و ایجاد بیماری را نداشته و چیزی جز پس‌مانده نیست، اما مدتی طول می‌کشد تا بدن از شرش خلاص شود.»

هشدارهایی درباره آزمایش‌های ایمنی

سازمان بهداشت جهانی نسبت به آزمایش‌های تشخیص میزان آنتی‌بادی (آزمایش سرولوژی) به عنوان معیاری قابل اعتماد برای اندازه‌گیری ایمنی در برابر کووید ۱۹ تردید دارد.

مایک رایان می‌گوید: «علی‌رغم اینکه بعضی از کشورها برای سنجش میزان ایمنی بدن انجام این آزمایش‌ها را پیشنهاد می‌دهند، سازمان بهداشت جهانی هیچ‌گونه شواهدی مبنی بر اینکه آیا این آزمایش‌ها نشان‌دهنده این هستند که فرد نسبت به ابتلای دوباره به کووید ۱۹ ایمن شده است یا نه، در دسترس ندارد.»

«حتی اگر آنتی‌بادی‌ها کارآمد باشند نشانه‌های کمی درباره اینکه طیف گسترده‌ای از افراد آن‌ها را تولید کرده و چیزی به عنوان «ایمنی جمعی» به وجود آمده است، وجود دارد.»

«در حال حاضر بیشتر اطلاعات اولیه‌ای که با آن‌ها روبه‌رو هستیم بیانگر این‌اند که درصد کمی از جمعیت آنتی‌بادی تولید کرده‌اند.»

«این طور انتظار می‌رفت که بخش وسیعی از جمعیت آنتی‌بادی تولید کرده باشند، اما شواهد و مدارک برخلاف انتظارات است و مشکلات دولت‌ها را حل نمی‌کند.»

رینا مکینتایر می‌گوید: «در حالی که هنوز اطلاعات کافی درباره پاسخ ایمنی بدن نسبت به کووید 19 در دسترس نیست، هنوز زود است که دولت‌ها تنها بر اساس ایمنی فرضیِ مبتنی بر آزمایش‌های آنتی‌بادی (سرولوژیک) تصمیمات استراتژیک گرفته و برنامه‌ریزی کنند. ما هنوز اطلاعات کافی درباره پاسخ ایمنی بدن نسبت به کووید 19 در دسترس نداریم. از ابتدای این بیماری تاکنون تنها سه ماه داده در اختیار داریم.»

 

منبع:

 

مقالات مشابه

میوه‌ها و سبزیجات بنفش چه مزایایی دارند؟

چرا لوبیا برای سلامتی مفید است؟

چه غذاهایی برای افسردگی مناسب‌اند؟