چندین ماه است که دنیا گرفتار یک حمله ویروسی شده است، طبق آخرین تحقیقات این ویروس سلول‌های مغز را هم هدف قرار می‌دهد. در این مقاله به این سوال که آیا ویروس کرونا بر روی مغز اثر دارد؟ پاسخ خواهیم داد.
ویروس کرونا چگونه به مغز حمله می‌کند؟
دانشمندان گزارش دادند که ویروس کرونا تنها بر ریه‌ها تأثیر نمی‌گذارد. عامل بیماری‌زا (پاتوژن) ممکن است وارد سلول‌های مغزی شده و علائمی مانند هذیان و گیجی ایجاد کند.
ویروس کرونا بیشتر از همه ریه‌ها را درگیر می‌کند، اما کلیه‌ها، کبد و رگ‌های خونی را نیز هدف قرار می‌دهد. هنوز هم حدود نیمی از بیماران، علائم عصبی، از جمله سردرد، گیجی و هذیان را گزارش می‌کنند، که نشان می‌دهد ویروس ممکن است به مغز نیز حمله کند.
یک مطالعهٔ جدید اولین شواهد واضح را ارائه می‌دهد که در برخی افراد، ویروس کرونا به سلول‌های مغزی حمله کرده و از آن‌ها برای نسخه‌برداری و کپی کردن خود استفاده می‌کند. همچنین به نظر می‌رسد این ویروس تمام اکسیژن اطراف را مکیده و باعث می‌شود سلول‌های همسایه به علت نبود اکسیژن از بین بروند.
اینکه ویروس چگونه وارد مغز شده و یا هر چند وقت یک‌بار باعث از بین رفتن سلول‌ها می‌شود، مشخص نیست. عفونت مغز احتمالاً نادر است، اما ممکن است برخی از افراد به دلیل زمینه‌های ژنتیکی، بار ویروسی زیاد یا دلایل دیگر در معرض ابتلا باشند.
آکیکو ایواساکی، ایمونولوژیست از دانشگاه ییل که سرپرست مطالعهٔ جدید است، می‌گوید: “اگر مغز آلوده شود، می‌تواند نتیجهٔ کشنده‌ای داشته باشد.”
دانشمندان مجبور شدند برای استنباط اثرات کرونا بر روی مغز، به تصویربرداری از مغز و علائم بیماران اعتماد کنند، اما دکتر مایکل زندی، مشاور متخصص مغز و اعصاب در بیمارستان ملی مغز و اعصاب و جراحی مغز و اعصاب در انگلیس گفته است: “ما واقعاً شواهد زیادی در مورد توانایی ویروس برای آلوده کردن مغز ندیده بودیم، اگر چه می‌دانستیم این احتمال وجود دارد. این داده‌ها در رابطه با تاثیر ویروس کرونا بر مغز فقط کمی شواهد بیشتری را نشان می‌دهن د.”
دکتر زندی و همکارانش تحقیقاتی را در ماه ژوئیه منتشر کردند که نشان می‌دهد برخی از بیماران مبتلا به کووید ۱۹ دچار عوارض عصبی جدی از جمله آسیب عصبی می‌شوند.
مطالعه‌ای جدید در رابطه با تاثیر ویروس کرونا بر مغز
در مطالعهٔ جدید، دکتر ایوازاکی و همکارانش عفونت مغز را به سه روش مستند کردند:
- در بافت مغز فردی که به علت بیماری کووید ۱۹ درگذشت
- در نمونهٔ موش
- در اندام‌واره (ارگانوئیدها)، خوشه‌های سلول‌های مغز در یک ظرف آزمایشگاهی به منظور تقلید ساختار سه‌بعدی مغز.
سایر عوامل بیماری‌زا – از جمله ویروس زیکا – به عنوان آلوده‌کنندهٔ مغز شناخته شده‌اند. سلول‌های ایمنی به مکان های آسیب‌دیده رفته و با تخریب سلول‌های آلوده سعی در پاک‌سازی مغز دارند.
ویروس کرونا بسیار مخفیانه‌تر عمل می‌کند: این ویروس از دستگاه سلول‌های مغز برای تکثیر سوءاستفاده می‌کند، اما آن‌ها را از بین نمی‌برد. در عوض، اکسیژن سلول‌های مجاور را قطع کرده و باعث ضعیف شدن و مرگ آن‌ها می‌شود.
محققان هیچ مدرکی در مورد پاسخ ایمنی برای رفع این مشکل پیدا نکردند. دکتر ایوازاکی گفت: “این نوعی عفونت خاموش است. این ویروس سازوکارهای زیادی برای فرار دارد.”
آلیسون مووتری، دانشمند علوم اعصاب در دانشگاه کالیفرنیا، که ویروس زیکا را نیز مطالعه کرده است، گفت: این یافته‌ها با سایر مشاهدات در ارگانوئیدهای آلوده به ویروس کرونا سازگار است.
به نظر می‌رسد ویروس کرونا به سرعت تعداد سیناپس‌ها (ارتباطات بین سلول‌های عصبی) را کاهش می‌دهد. دکتر موتری گفت: ” تنها چند روز پس از عفونت گذشته است و ما شاهد کاهش چشمگیر میزان سیناپس هستیم. ما هنوز نمی‌دانیم که این قابل برگشت است یا خیر.”
ویروس کرونا چگونه وارد مغز می‌شود
این ویروس سلول را از طریق پروتئینی به نام ACE2، که در سطح سلول قرار دارد آلوده می‌کند. این پروتئین در سراسر بدن و به‌ویژه در ریه‌ها دیده می‌شود و توضیح می‌دهد که چرا ریه‌ها موردعلاقهٔ ویروس هستند.
مطالعات قبلی نشان دادند که مغز ACE2 بسیار کمی دارد و احتمالاً مورد حمله واقع نشوند. اما دکتر ایوازاکی و همکارانش با دقت بیشتری متوجه شدند که ویروس می‌تواند با استفاده از این درگاه وارد سلول‌های مغزی شود.
دکتر ایوازاکی گفت: “کاملاً واضح است که در نورون‌ها بیان می‌شود و برای ورود به آن لازم دارد.”
تیم او سپس دو گروه از موش‌ها را بررسی کردند، یکی با گیرندهٔ ACE2 که فقط در مغز بیان می‌شود و دیگری با گیرنده‌ای فقط در ریه‌ها. هنگامی‌که محققان ویروس را به این موش‌ها وارد کردند، موشهایی که مغزشان آلوده شده بود، به سرعت وزن خود را از دست دادند و ظرف شش روز مردند. موشهایی که ریه‌شان آلوده بود هیچ‌کدام از این اتفاق‌ها برایشان نیفتاد.
دکتر ایوازاکی گفت، با وجود اینکه مطالعات روی موش‌ها ممکن است کاملاً درست نباشد، نتایج هنوز نشان می‌دهد که ویروس در مغز کشنده‌تر از عفونت تنفسی است.
ویروس ممکن است از طریق پیاز بویایی – که بو را تنظیم می‌کند – از طریق چشم یا حتی از طریق جریان خون به مغز برسد. مشخص نیست که پاتوژن از کدام مسیر استفاده می‌کند و آیا این کار به اندازهٔ کافی انجام می‌شود که علائم دیده‌شده در افراد را بتوان توضیح داد یا خیر.
دکتر موتری گفت: “من فکر می کنم این موردی است که داده‌های علمی از شواهد بالینی پیشی می‌گیرند.”
عفونت مفز به علت کرونا چقدر شایع است؟
محققان نیاز به تجزیه و تحلیل بسیاری از نمونه‌های کالبدشکافی دارند تا ارزیابی کنند که عفونت مغز چقدر شایع است و اینکه آیا این عفونت در افراد با بیماری خفیف‌تر یا کسانی که برای مدتی طولانی علائم دارند (که بسیاری از آن‌ها علائم عصبی زیادی دارند) وجود دارد یا خیر.
دکتر رابرت استیونس، متخصص مغز و اعصاب در دانشگاه جان هاپکینز گفت: 40 تا 60 درصد از بیماران کووید ۱۹ در بیمارستان علائم عصبی و روانی را تجربه می‌کنند. اما همهٔ این علائم ممکن است از حملهٔ ویروس به سلول‌های مغزی نشأت نگیرند و در نتیجهٔ التهاب فراگیر در کل بدن باشند.
به عنوان مثال، التهاب در ریه‌ها می‌تواند مولکول‌هایی آزاد کند که باعث چسبندگی خون شده و رگ‌های خونی را مسدود کرده که منجر به سکته می‌شود. دکتر زندی گفت: “نیازی نیست که برای این اتفاق سلول‌های مغز خودشان به ویروس آلوده شوند.”
وی افزود: اما در بعضی افراد، ممکن است کمبود اکسیژن ناشی از آلوده‌شدن سلول‌های مغزی منجر به سکته شود: “گروه‌های مختلف بیماران ممکن است به روش‌های مختلف تحت تأثیر قرار بگیرند. کاملاً محتمل است که ترکیبی از هر دو را ببینید.”
منابع:
- نیویورک تایمز
- مطالعهٔ جدید در رابطه با تاثیر کرونا بر مغز به سرپرستی دکتر ایوازاکی
- مطالعه در رابطه با کووید ۱۹ و مغز و اعصاب
- تغییرات خرد ساختاری مغزی در بیماران COVID-19
- مطالعه در رابطه با عوارض عصبی کووید ۱۹
آیا ویروس کرونا بر روی مغز اثر دارد؟
سلام . من پدرم کرونا گرفت به صورت خیلی خفیف ولی به محضی که فهمید تستش مثبته تمام مغزش بهم ریخت و کاملا روحیشو از دست داد و اصلا یک ادم وحشتناک عجیبی شد و حتی با بیست تا قرص قصد خودکشی کرد و یا در بیمارستان فکرای الکی و حذیان گویی میکرد و شیشه هارو میشکستو سرشو میزد به دیوار ایا این نشون از تاثیر کرونا بر مغزشه؟
باسلام. ممکن است از اثرات کرونا یا استرس ناشی از آن باشد اما به طور قطع نمی‌توان گفت و نیاز است که روانپزشک و متخصص عفونی مراجعه نمایند.