آیا متفورمین دارویی شگفتانگیز است؟ متفورمین افزون‌بر اثربخشی در کنترل دیابت اثرات مفید دیگری هم دارد. در سال‌های اخیر علاقهٔ افراد به استفاده از آن برای سایر موارد بیشتر شده‌است.
آیا متفورمین دارویی شگفتانگیز است؟
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا به برخی داروها لقب شگفتانگیز داده می‌شود؟ گاهی اوقات به دلیل مزایای فوق‌العاده‌ای است که یک دارو برای بیماری خاصی فراهم می‌آورد، مانند مزایای انسولین برای دیابت نوع 1 و یا آنتی‌بیوتیک برای ذات‌الریه و یا ممکن است به این دلیل باشد که آن دارو برای بیماری‌های مختلف بسیاری مفید است، مانند آسپرین که اغلب به عنوان داروی شگفتانگیز نامیده می‌شود، چرا که می‌تواند درد را تسکین دهد، بیماری‌های قلبی عروقی را درمان و یا از آن جلوگیری کند و حتی از سرطان جلوگیری کند.
آیا متفورمین هم در فهرست داروهای شگفتانگیز قرار دارد؟ در آمریکا برای درمان دیابت نوع 2 در افراد 10 ساله و بالاتر و البته در صورت استفاده از آن به همراه رژیم غذایی مناسب و ورزش تأیید شده‌است. اما در سال‌های اخیر، علاقهٔ افراد به استفاده از آن جهت پیشگیری و یا درمان بیماری‌های مختلف دیگر از جمله پیری، افزایش یافته‌است. بله، افزایش سن و پیری. اگر این مورد درست باشد، این داروی شگفتانگیز، دست کم گرفته شده‌است.
در این مورد بیشتر بخوانید:
متفورمین چیست؟
تاریخچهٔ متفورمین به صدها سال قبل برمی‌گردد. در اروپا، گیاه دارویی Galega officinalis برای سلامت دستگاه گوارش و درمان مشکلات ادراری و سایر بیماری‌ها، محبوب و مورد استفاده بود. سپس در سال 1918، دانشمندی کشف کرد که یکی از مواد موجود در آن، گوانیدین، قند خون را کاهش می‌دهد. داروهای حاوی گوانیدین مانند متفورمین و فنفورمین برای درمان دیابت ساخته شده‌اند. اما آن‌ها به دلیل عوارض جانبی جدی ناشی از فنفورمین و کشف انسولین، محبوبیت خود را از دست دادند.
متفورمین چند دهه بعد دوباره کشف شد و در دههٔ 1950 به عنوان درمانی برای دیابت در اروپا تأیید شد. سال 1995 سازمان غذا و داروی آمریکا آن را برای استفاده در ایالات متحده تأیید کرد. از آن زمان به بعد، متفورمین بیشترین داروی تجویزشده برای افراد دیابتی است که نمی‌توانند قند خون خود را تنها با رژیم غذایی و ورزش کنترل کنند.
مزایای متفورمین ممکن است بسیار فراتر از کنترل دیابت باشد
برای چندین دهه می‌دانستیم که مزایای متفورمین فراتر از کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت است. این دارو مزایای دیگری را نظیر مزایای قلبی عروقی، از جمله نرخ کمتر مرگ‌ومیر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی را نیز ارائه می‌دهد. همچنین گاهی به افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کند تا وزن اضافی خود را کاهش دهند.
متفورمین همچنین ممکن است برای افرادی که دیابت ندارند نیز مزایایی داشته باشد. پزشکان مدت‌هاست که آن را برای درمان بیماری‌هایی خارج از موارد تأییدشده نیز تجویز می‌کنند. این موارد عبارت‌اند از:
- پیش‌دیابت: در افراد مبتلا به پیش‌دیابت، قند خون افزایش یافته و بالا است، اما هنوز آن‌قدر بالا نیست که به عنوان دیابت شناخته شود. در این موارد، متفورمین ممکن است شروع دیابت را در افراد مبتلا به پیش‌دیابت به تأخیر بیندازد یا حتی از آن جلوگیری کند.
- دیابت بارداری: زنان باردار ممکن است دچار افزایش قند خون شوند که پس از زایمان به حالت عادی باز می‌گردد. متفورمین به کنترل قندخون در دوران بارداری در چنین شرایطی کمک می‌کند.
- سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این اختلال در زنان جوان بیشتر مشاهده شده و در این بیماری، کیست‌های متعدد در تخمدان‌ها ایجاد می‌شود. بی‌نظمی‌های قاعدگی و مشکلات باروری در این حالت شایع‌اند. اگرچه نتایج مطالعات بالینی در این حالت متناقض است، متفورمین سال‌هاست که برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک تجویز می‌شود تا به تنظیم قاعدگی، باروری و قندخون کمک کند.
- افزایش وزن ناشی از استفاده از داروهای ضدروانپریشی: داروهای ضدروانپریشی، داروهای قدرتمندی‌اند که برای بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی تجویز می‌شوند. یکی از عوارض جانبی رایج این داروها، افزایش قابل‌توجه وزن است.
افزون‌براین، محققان در حال بررسی پتانسیل متفورمین در موارد زیر هستند:
- کاهش خطر ابتلا به سرطان در افراد مبتلا به دیابت نوع 2: این موارد شامل سرطان‌های سینه، رودهٔ بزرگ و پروستات است.
- خطرات کمتر در مورد زوال عقل و سکتهٔ مغزی: برخی مطالعات در مورد افراد مبتلا به دیابتی که متفورمین مصرف می‌کردند، نشان داده‌است که میزان کاهش شناختی و زوال عقل و همچنین سکتهٔ مغزی در این افراد در مقایسه با افرادی که متفورمین استفاده نمی‌کردند، کمتر بوده‌است.
- روند آهستهٔ پیری، جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با سن و افزایش طول عمر: مطالعات اولیه نشان می‌دهد که متفورمین ممکن است با افزایش واکنش بدن به انسولین، اثرات آنتی‌اکسیدانی و بهبود سلامت عروق خونی، روند پیری را آهسته کند و طول عمر را افزایش دهد.
از آنجا که اکثریت قریب به اتفاق تحقیقات در مورد متفورمین تنها شامل افراد مبتلا به دیابت یا پیش‌دیابت است، مشخص نیست که آیا این مزایای بالقوه محدود به افرادی است که دارای چنین شرایطی‌اند یا افرادی که مبتلا به دیابت نیستند نیز ممکن است از مزایای آن برخوردار شوند.
عوارض جانبی متفورمین چیست؟
مشخصات ایمنی متفورمین کاملاً خوب است. عوارض جانبی شامل تهوع، ناراحتی معده و یا اسهال است. این موارد خفیف‌اند، هر چند که عوارض جانبی جدی‌تر، نادر هستند. این موارد نادر شامل واکنش‌های آلرژیک شدید و وضعیتی به نام اسیدوز لاکتیک، تجمع اسید لاکتیک در جریان خون است. خطر ابتلا به این بیماری در افرادی که بیماری کلیوی قابل‌توجهی دارند، بیشتر است، بنابراین پزشکان از تجویز متفورمین برای این افراد خودداری می‌کنند.
سخن پایانی
طبق دستورالعمل‌های فعلی دیابت، متفورمین درمان خط اول برای دیابت نوع 2 است. این دارو نسبتاً ارزان است و عوارض جانبی احتمالی آن به‌خوبی شناخته شده‌است.
اگر دیابت دارید و برای کاهش قند خون، به متفورمین نیاز دارید، سایر مزایای بالقوهٔ آن نه تنها مضر نیست، بلکه برای سلامتی بسیار شگفتانگیز است. اگر دیابت ندارید خوب نقش آن در پیشگیری و یا درمان بیماری‌ها و احتمالاً حتی کاهش سرعت پیری و افزایش طول عمر، کمتر مشخص شده‌است.
درحالی‌که تحقیقات تاکنون امیدوارکننده بوده‌است، قبل از تأیید استفادهٔ گسترده از آن برای افرادی که به دیابت مبتلا نیستند، به شواهد قانع‌کننده‌تری نیاز داریم. اما برای محققان بالینی که امیدوار‌اند دارویی قدیمی را به عنوان داروی شگفتانگیز جدید مورد استفاده قرار دهند، متفورمین گزینه‌ای عالی برای شروع به نظر می‌رسد.
منبع:
آیا متفورمین دارویی شگفتانگیز است؟ / آیا متفورمین دارویی شگفتانگیز است؟
هنوز دیدگاهی ارسال نشده است.