زمان مطالعه: 3 دقیقه

اخیراً برادرم این‌طور احساس می‌کند که از زمانی که عینک طبی جدید خود با فیلتر نور آبی را استفاده می‌کند، بهتر می‌خوابد. او این عینک را بیشتر در زمان استفاده از وسایل الکترونیکی با صفحه نمایش، مانند رایانه و یا گوشی همراه به کار می‌برد. بنابراین کنجکاو شدم و در عین حال کمی شک کردم: آیا استفادهٔ روزانه از عینک‌های فیلترکننده نور آبی تفاوتی در کیفیت خواب ایجاد می‌کند؟ اینکه چگونه، چه زمانی و چرا نور آبی بر ما تأثیر می‌گذارد، پرسش‌های خوبی‌اند که به نظر می‌رسد پیش از تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا این نوع عینک‌ها کمک‌کننده‌اند یا خیر، باید از متخصص پرسید.

 

نور آبی چیست؟

نور مرئی شامل بخش کوتاهی از طول موجی است که در طیف تابش الکترومغناطیسی قرار می‌گیرد. طول موج‌های نور مرئی که توسط چشم ما گرفته می‌شوند، توسط مغز به نور سفید تبدیل می‌شوند.

ممکن است به یاد آورید که از طریق منشور طول موج‌هایی که نور سفید را تشکیل می‌دهند به رنگین‌کمانی از رنگ‌ها تبدیل می‌کردید. در یک انتهای این رنگین کمان، نور آبی به سمت بنفش می‌رود. نور خورشید نور زیادی در تمام طول موج‌های مرئی دارد.

طول موج نور مرئی بین 400 تا 700 نانومتر است. طول موج نور آبی بین 450 تا 495 نانومتر قرار دارد و بخش‌های مختلف طول موج‌های نور آبی اثرات متفاوتی بر بدن ما از جمله بر روی خواب و هوشیاری ما دارند.

 

 

نور چگونه بر بدن ما تأثیر می‌گذارد؟

دکتر استیون لاکلی، عصب‌شناس در بخش خواب و اختلالات شبانه‌روزی در بیمارستان زنان و بریگام وابسته به هاروارد، می‌گوید نور علاوه‌بر کمک به دید ما، اثرات غیربصری نیز بر بدن دارد.

ساعت زیستی بدن در مغز، چرخهٔ خواب و بیداری، فعالیت هورمونی، غذا خوردن، هضم غذا و سایر فرایند‌های مهم بدن را تنظیم می‌کند. دکتر لاکلی می‌گوید: «گیرنده‌های نوری ویژه‌ای در چشم، نور را برای کنترل ساعت زیستی ما تشخیص می‌دهند. این سلول‌ها حاوی رنگدانهٔ نوری غیربصری به نام ملانوپسین‌اند که بیشترین حساسیت را به نور 480 نانومتری در انتهای سبز-آبی طیف نور مرئی دارد. سایر گیرنده‌های نوری بصری به نام گیرنده‌های مخروطی، به ما اجازه می‌دهند حتی طول موج‌های کوتاه‌تری از نور آبی-بنفش را در حدود 450 نانومتر ببینیم.»

 

نور آبی چگونه بر خواب تأثیر می‌گذارد؟

در طول روز، نور آبی مطلوب است، چرا که به همگام‌سازی ساعت‌ زیستی ما با یک روز 24 ساعته کمک می‌کند. بنابراین، قرار گرفتن در معرض چرخهٔ منظم نور و تاریکی برای رسیدن به خوابی باکیفیت و حفظ آن، حیاتی است.

تحریک ناشی از طول موج‌های خاصی از نور آبی، چه از یک منبع طبیعی مانند خورشید در ساعات روز باشد، چه از طریق دستگاه‌های الکترونیکی که نور آبی ساطع می‌کنند، به ما کمک می‌کند تا هوشیار باشیم. در حالی که این تحریک در طول روز مفید است، در شب ممکن است هنگام خواب اختلال ایجاد کند. قرار گرفتن در معرض نور آبی در عصر، برای نمونه تماشای یک سریال تلویزیونی از طریق لپتاپ درست در ساعات قبل از خواب، سلول‌های حاوی ملانوپسین را تحریک و مغز را آگاه می‌کند و باعث می‌شود این‌طور استنباط کند که روز است. این حالت به خواب رفتن را سخت‌تر می‌کند و ممکن است بر کیفیت خواب تأثیر بگذارد.

 

 آیا فیلتر نور آبی به بدن و چشم‌های خسته کمک می‌کند؟

اگرچه بررسی سیستماتیک اخیر نشان می‌دهد که عینک‌های فیلترکنندهٔ نور آبی ممکن است به افراد مبتلا به بی‌خوابی کمک کنند، دکتر لاکلی می‌گوید جزئیات کافی در مطالعات اخیر برای نتیجه‌گیری وجود ندارد. بیشتر عینک‌های فیلترکنندهٔ نورآبی به صورت تجاری در دسترس‌اند و پوشش‌های ویژه‌ای که به لنز‌های طبی اضافه می‌شود، استاندارد نیستند. بنابراین هیچ راهی برای دانستن اینکه کدام طول موج‌ها فیلتر شده‌اند و یا اینکه آیا این حالت تنها بر عملکرد بصری تأثیر می‌گذارد یا بر عملکرد‌های غیربصری مهم مانند هوشیاری و ساعت زیستی بدن نیز، وجود ندارد. همچنین زمان، مدت و ماهیت قرار گرفتن در معرض نور شبانه در این مطالعات مشخص نیست.

اگر می‌خواهید جلوی نور آبی تحریک‌کننده را که خواب را مختل می‌کند، بگیرید، تا حد امکان پس از غروب از وسایل الکترونیکی که صفحه نمایش دارند، به‌ویژه دو تا سه ساعت قبل از خواب استفاده نکنید. همچنین می‌توانید از نرم‌افزار کامپیوتری که میزان نور آبی ساطع‌شده را کاهش می‌دهد، استفاده کنید، برای نمونه Night Shift در دستگاه‌های اپل و یا f.lux که دانلود آن برای تمام رایانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط رایگان است. همچنین باید به مسائل دیگری که خواب شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند، رسیدگی کنید.

برای کمک به کاهش خستگی چشم، نگرانی رایج افرادی که اغلب اوقات از وسایل با صفحه نمایش مانند رایانه استفاده می‌کنند، آکادمی چشم آمریکا توصیه می‌کند تا با استفاده از قانون 20-20-20 استراحت منظم داشته باشید. این قانون به این معنا است که هر 20 دقیقه، به مدت 20 ثانیه از صفحه نمایش خود فاصله بگیرید و به چیزی در فاصلهٔ 20 فوتی خود (تقریباً 6 متر) نگاه کنید.

همچنین باید در فاصلهٔ زمانی بین استفاده از صفحه نمایش، تا حد امکان در معرض نور روز قرار بگیرید، به‌ویژه اگر بیشتر وقت خود را در داخل خانه می‌گذرانید، تا ساعت زیستی قوی و محرک‌هایی برای هوشیاری ایجاد کنید.

 


منبع:

آیا عینک فیلترکننده نور آبی مفید است؟ / آیا عینک فیلترکننده نور آبی مفید است؟

مقالات مشابه

میوه‌ها و سبزیجات بنفش چه مزایایی دارند؟

چرا لوبیا برای سلامتی مفید است؟

چه غذاهایی برای افسردگی مناسب‌اند؟